Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
rOzDzIAŁ2Dynamikabłon
SPrAWDzENIE
18.Wymieńczteryfunkcjebiałek
WIEDzY
błonowych.
19.Jakirodzajcząsteczekprzedostaje
sięprzezotwartekanały?
20.Wymieńdwiecechy,którymikanały
różniąsięodnośników.
21.Jeślikanałjestwyścielonyamino-
kwasaminaładowanymidodatnio,
który/którezwymienionychjonów
będzie/będąswobodnieprzechodzić
przeztakikanał:Na+,Cl–,K+,Ca2+?
22.Dlaczegoglukozaniemożeprzecho-
dzićprzezbłonękomórkowąprzez
otwartekanały?
Dyfuzjaułatwionawykorzystuje
białkanośnikowe
Częśćcząsteczekpolarnychmożnauznaćzatranspor-
towanedokomórekipozakomórkinadrodzedyfuzji,
chociażznającichwłaściwościchemiczne,wiemy,żenie
sązdolnedoprzechodzeniaprzezlipidowyrdzeńbłony
komórkowej.Rozwiązaniemtejpozornejsprzeczno-
ścijestto,żecząsteczkipolarneprzechodząprzezbłony
dziękidyfuzjiułatwionejzapomocąspecyficznychbiałek
nośnikowych.Cukryiaminokwasysąprzykłademczą-
steczek,którewchodządokomóreklubwychodząznich
nadrodzedyfuzjiułatwionej.Naprzykładrodzinabia-
łeknośnikowychzwanatransporteramiGLUTsłuży
doprzenoszeniaglukozyipokrewnychjejheksozprzez
błony.
Dyfuzjaułatwionamapodobnewłaściwościjak
dyfuzjaprosta(zob.tab.2.6).Transportowanecząsteczki
przemieszczająsięzgodniezgradientemstężeń,proces
niewymagadostarczeniaenergiizzewnątrz,aruchczą-
steczekustaje,gdystężeniewkomórcezrównasięze
stężeniempozakomórką(rYC.2.13):
[glukoza]
ECF=[glukoza]
ICF
4
Nośnikizaangażowanewdyfuzjęułatwionązawsze
przenosząsubstancjezgodniezgradientemstężeń.Jeśli
gradientsięodwróci,tosamostaniesięzkierunkiem
transportu.
Komórki,wktórychzachodzidyfuzjaułatwiona,
mogąuniknąćosiągnięciarównowagiprzezutrzymy-
wanieniskiegostężeniasubstratówwewnątrzkomórki.
Wprzypadkuglukozyjesttoosiąganeprzezfosfory-
lację(ryc.2.13c).Jaktylkoglukozawejdziedokomórki
nanośnikuGLUT,jestfosforylowanadoglukozo-
-6-fosforanu(pierwszyetapglikolizy).Dodaniegrupy
fosforanowejzabezpieczaprzedzwiększeniemstęże-
niaglukozywkomórceizapobiegajejwychodzeniu
zkomórki.
4Wtejksiążcenawiasykwadratowewokółnazwsubstancjiroz-
puszczonychoznaczająstężenie.
SPrAWDzENIE
23.Komórkiwątroby(hepatocyty)
WIEDzY
sązdolnedoprzekształcenia
glikogenuwglukozę,przezco
wewnątrzkomórkowestężenie
glukozystajesięwyższeniżjej
stężeniepozakomórką.Gdy
dochodzidotransportuglukozyprzez
wątrobowenośnikiGLUT
kierunkuzachodzitransport?
,wjakim
Transportaktywnyprzenosi
substancjewbrewgradientowi
stężeń
Transportaktywnytoproces,któryprzenosicząsteczki
wbrewgradientowiichstężeń–czylizobszarówoniż-
szymstężeniudoobszarówowyższymstężeniu.Bardziej
niżtworzeniestanurównowagi,kiedystężeniecząsteczek
jestrównewcałymsystemie,transportaktywnytworzy
stannierównowagiprzezwzmacnianieróżnicstężeń.
Transportcząsteczekwbrewgradientowistężeńwymaga
nakładuenergiizzewnątrz,takjakrzuceniepiłkiwgórę.
Energiadlatransportuaktywnegopochodzibezpośred-
niolubpośredniozwysokoenergetycznychwiązańfosfo-
ranowychATP.
Transportaktywnymożnapodzielićnadwatypy.
Wpierwotnym(bezpośrednim)transporcieaktywnym
energiapotrzebnadoprzemieszczeniacząsteczkiwbrew
gradientowistężeńpochodzibezpośredniozwysoko-
energetycznychfosforanowychwiązańATP.Wtórny
(pośredni)transportaktywnyużywaenergiipotencjal-
nejzachowanejwgradienciestężeniajednejcząsteczki,
cozmuszainnecząsteczkidoprzepływuwbrewgradien-
tomichstężeń.Całkowitywtórnytransportaktywny
zależyostatecznieodpierwotnegotransportuaktywnego,
ponieważgradientstężeńnapędzającytransportwtórny
powstajezenergiiATP.
Mechanizmyobutypówtransportuaktywnego
wydająsiępodobnedomechanizmówdyfuzjiułatwionej.
Transportowanysubstratwiążesięznośnikiembłono-
wym,któryzmieniakonformację,uwalniającsubstratdo
przeciwległegokompartmentu.Transportaktywnyróżni
sięoddyfuzjiułatwionej,ponieważzmianakonformacji
białkanośnikowegowymagadostarczeniaenergii.
PierwotnytransportaktywnyPonieważpierwotny
transportaktywnywykorzystujeATPjakoźródłoenergii,
wieletransporterówzaangażowanychwtentransportto
ATPazy.Wieszjuż,żekońcówka-azaoznaczaenzym,
ardzeń(ATP)oznaczasubstrat,naktórytenenzymod-
działuje.EnzymytehydrolizująATPdoADPinieorga-
nicznegofosforanu(P
i),uwalniającenergięwykorzystaną
wprocesie.WiększośćATPaz,którenapotkasz,uczącsię
fizjologii,wymienionowTABELI2.7.ATPazysączęsto
zwanepompami,takjakpompasodowo-potasowaczyli
Na+-K+-ATPaza,wspomnianawcześniejwtymrozdziale.
