Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TytułIII.Mienie
Art.48
jegolosprawny98.Wkonsekwencji,zgodniezart.47§1,częśćskładowarzeczyniemożebyćodrębnym
przedmiotemwłasnościiinnychprawrzeczowych,dlategoteżwłaścicielemczęściskładowejjestzawsze
właścicielrzeczygłównej(zob.komentarzdoart.47);niemożeonatakżestanowićodrębnegoodnieru-
chomościprzedmiotuobciążeniaprawemrzeczowym,atakżestaćsięprzedmiotemzasiedzenia.Delege
lataczęśćskładowamożestanowićjednakprzedmiotstosunkówobligacyjnych(np.wprzypadkuwynajmu
budynkustanowiącegoczęśćskładowąnieruchomości).
II.Częściskładowegruntu
2.Zasadawyrażonawart.48dotyczyzarównowytworówsztucznych(budynków,innychurządzeńtrwale
związanychzgruntem),jakiwytworównaturalnych(drzew,innychroślintrwalezwiązanychzgruntem).
Acontrariowprzypadkubudynkówiinnychurządzeńniestanowiczęściskładowejgruntuwszystkoto,
cojestznimzłączonewsposóbnietrwały,azwłaszczakonstrukcjetymczasoweczyprzenośne.Kryterium
wyodrębnieniastanowiwięctrwałośćpołączeniazgruntem,przyczymrozstrzygającajestocenatechnicz-
naistniejącegostanurzeczy99,któramożebyćdokonanatakżewoparciuoocenęzamiarutowarzyszącego
połączeniu,podwarunkiemżezostałonuzewnętrznionyimożebyćpotwierdzonyprzyzastosowaniukry-
teriówobiektywnych100.Jedyniewprzypadkudrzewiinnychroślinustawodawcanieodwołujesiędokry-
teriumtrwałości,azatemstanowiąonezzasadyczęśćskładowąnieruchomościodchwilizasadzenialub
zasiania.Należypodzielićpogląd,żeart.48stanowilexspecialiswstosunkudoart.47§2,wprzeciwnym
raziestanowiłbyonjedyniesuperfluumustawowe101.Wkonsekwencjikwestiawpływuodłączenianazmia-
nębądźuszkodzeniecałościlubczęścinieruchomościniemaznaczeniaprzywykładniart.48.
3.Zuwaginaposłużeniesięwkomentowanymartykulezwrotemnwszczególności”ustawodawcaustanawia
otwartykatalogwytworówsztucznychinaturalnych,któremogąbyćobjętezasadązart.48,jeżelisą
zgruntemtrwalezwiązane.Przykładowowyrażonopogląd,żedoczęściskładowychgruntumogąbyćza-
liczonetakżekopaliny,jeżeliznajdująsięonewgranicachnieruchomościokreślonychwart.143102.
4.Drzewaiinneroślinysąobjętezasadąsuperficiessoloceditodmomentuichzasadzenialubzasiania.
Wskazujesięjednak,żeart.48niedotyczydrzewiroślinzasadzonychlubzasianychwceluprzemija-
jącegozwiązaniazgruntem(np.wszkółkachczyuprawachogrodniczych)przeznaczonymdobieżącej
sprzedaży.Takiedrzewairoślinystająsięwłasnościąnabywcy,zanimjeszczezostanąwyjętezziemi
(tzw.sprzedażnapniu)
103
.Niekiedyprzedmiotemstosunkuprawnegobędzietzw.rzeczprzyszła(emptio
reisperatae)Wrazieprzeniesieniawłasnościrzeczyprzyszłych(np.płodówrolnych)wymagasiędla
osiągnięciaskutkurozporządzającego,abypozazawarciemumowyrzeczpowstałabądźzostaławytwo-
rzona.Sprzedażtakiejrzeczy,jakoczynnośćprawnaopodwójnymskutku,następujezatempodwarun-
kiemzawieszającym
104
.
98Zorzecznictwazob.m.in.wyrokSNz13.05.1997r.,IIICKN41/97,LEXnr138649.
99Ocenatazależyodokolicznościdanejsprawy.Przykładowoworzecznictwieuznano:domdrewniany,niezależnieodtego,czyjestpostawiony
napodwalinach,czyteżnapodmurówce-zaczęśćskładowąnieruchomości-orzeczenieSNz23.07.1963r.,IIICR137/63,LEXnr105345;
garaż(zarównomurowany,drewniany,jakiblaszany)-zaruchomości,ajedynie,gdyspełnionazostanieprzesłankanieprzenaszalnościbez
istotnejzmianyrzeczy-zaczęśćskładowąnieruchomości-takwyrokWSAwRzeszowiez5.05.2021r.,IISA/Rz252/21,LEXnr3182081;
materiałskalnystanowiącyodpadpogórniczy-zaczęśćskładowąnieruchomościgruntowej,naktórejzalega,jeżeliuzasadniatojegociężar
iobjętośćorazstopieńzintegrowaniazotoczeniemiśrodowiskiemprzyrodniczym,atakżekosztidługotrwałośćjegousunięcia-wyrokSN
z13.04.2018r.,ICSK522/17,OSNC2019/2,poz.22.
100TakwwyrokuSNz13.04.2018r.,ICSK522/17,OSNC2019/2,poz.22.
101TakM.Bednarek,Mienie…,s.151.
102Takm.in.M.Drewek,Statusprawnyhałdpokopalnianych.GlosadowyrokuSNz13.04.2018r.,ICSK522/17,OSP2019/12,s.114.Odmien-
niejednak,żekopalinysąprzedmiotemszczególnegoprawa-prawadokopalin-m.in.T.Dybowski,Ochronawłasnościwpolskimprawie
cywilnym(reivindicatio-actionegatoria)[w:]T.Dybowski,Dziełazebrane,Warszawa2013,s.291.
103S.Dmowski,S.Rudnicki,Komentarzdokodeksucywilnego.Księgapierwsza.Częśćogólna,Warszawa2005,s.198.
104Zob.W.J.Katner[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1310.
MałgorzataBalwicka-Szczyrba
169
