Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TytułII.Osoby
Art.23
Art.23.[Dobraosobisteczłowieka]
AnnaSylwestrzak
Dobraosobisteczłowieka,jakwszczególnościzdrowie,wolność,cześć,swobodasumienia,nazwiskolubpseu-
donim,wizerunek,tajemnicakorespondencji,nietykalnośćmieszkania,twórczośćnaukowa,artystyczna,wynalaz-
czairacjonalizatorska,pozostająpodochronąprawacywilnegoniezależnieodochronyprzewidzianejwinnych
przepisachi
I.Pojęcieiogólnecechydóbrosobistych
1.Komentowanyprzepisustanawianagruncieustawowymochronędóbrosobistych,ucieleśniająctymsamym
jednązpodstawowychzasadprawacywilnego(zasadaochronydóbrosobistych)268,azarazemkonkretyzując
normyKonstytucjiRP(zwłaszczaart.30,31,32,38,47,49,50,51KonstytucjiRP).Artykuł23k.c.formu-
łujekatalogdóbrosobistychmającycharakterjedynieprzykładowy(zwrotnwszczególności”),naktórego
podstawiewdoktrynieiorzecznictwiekonstruujesięichogólnądefinicję.Pierwotnasubiektywnakon-
cepcjadóbrosobistych,rozumianychjakonindywidualnewartościświatauczuć,stanużyciapsychicznego
człowieka”269,ustąpiłazczasemdominującejobecniekoncepcjiobiektywnej,którazakładawyznaczanie
sferydóbrosobistychwoparciuoprzyjętewspołeczeństwieoceny270.Nieoznaczatojednakpominięcia
czynnikasubiektywnego-uwzględnienieodczućosobypokrzywdzonejjestbowiemniezbędneprzyocenie,
czydoszłodonaruszeniadobraosobistego271,orazprzyocenieintensywnościtegonaruszenia272,jednakże
kryteriadokonywanychocenpowinnymieścićsięwramachspołecznieakceptowanejnormy.Zatemwak-
tualnymujęciuzadobraosobisteuważasięwartościniemajątkowezwiązanezosobowościączłowieka273,
czylijegofizycznąipsychicznąintegralnośćorazprzejawydziałalnościtwórczej274,powszechnieuznawane
wdanymspołeczeństwie,wobecczegozzakresuochronyprawnejzostająwyłączoneprzypadkibłahe,któ-
re,pomimoosobiścieodczuwanejprzykrościprzezdotkniętegonaruszeniem,niezasługująwprzekonaniu
społecznymnaochronę.Podkreślasięponadto,żedobraosobistestanowiąoindywidualnościczłowieka
ijegopozycjiwspołeczeństwie,umożliwiającjegosamorealizację275;ponadtoreprezentująwartościetycz-
ne-zwłaszczagodnośćiwolność276.
2.Dobraosobistesąwartościamiprzynależnymiwszystkimkategoriompodmiotówprawacywilnego,ztym
żedoosóbprawnychorazdoniezupełnychosóbprawnychprzepisyodobrachosobistychosóbfizycznych
stosujesięodpowiednio(art.43i331wzw.zart.43).Wliteraturzepodejmowanesąwprawdzierozważania
natematmożliwościprzysługiwaniadóbrosobistychsztucznejinteligencji277,jednakdelegelatadobrate
przysługujątylkopodmiotomprawa.Stosowniedodokonywanegowdoktryniepodziałunadobraosobi-
stenaturalne,czyliprzyrodzone,którychźródłanależyupatrywaćwprawienaturalnym,aniepozytyw-
nym(tobowiemtylkodeklaratywniejestwierdza),oraznadobraosobisteniejakowtórne,przyznaneprzez
prawo,któremogąbyćprzezpodmiotnabywanewtokuswegożycia/istnienia,należyodnotować,żewraz
zpodmiotempowstajetylkoczęśćnajbardziejfundamentalnychdóbrosobistych(np.życie,zdrowie,god-
ność);zkoleiinnedobraosobiste,np.związaneztwórczością,mogąbyćnabywanepóźniej.Niezależnie
odtego,doktórejzpowyższychkategoriinależą,sąonetakściślezwiązanezpodmiotem,któremuprzy-
sługują,żewrazznimgasną278.Zakresyposzczególnychdóbrosobistychniemającharakterurozłącznego,
268Zob.Z.Radwański,A.Olejniczak,Prawo…,2011,s.17.
269S.Grzybowski,Ochronadóbrosobistychwedługprzepisówogólnychprawacywilnego,Warszawa1957,s.78.
270Spośródlicznegoorzecznictwazob.m.in.wyrokSNz5.04.2002r.,IICKN953/00,LEXnr55098;wyrokSNz11.03.1997r.,IIICKN33/97,
OSNC1997/6-7,poz.93.
271WyrokSNz21.09.2022r.,INSNc75/21,OSNKN,2022/4,poz.23.
272PostanowienieSNz12.08.2022r.,ICSK2319/22,LEXnr3409233;wyrokSNz19.05.2004r.,ICK636/03,LEXnr188474.
273A.Szpunar,Ochronadóbrosobistych,Warszawa1979,s.106.
274J.Panowicz-Lipska,Majątkowaochronadóbrosobistych,Warszawa1975,s.29;A.Cisek,Dobraosobisteiichniemajątkowaochronawkodeksie
cywilnym,Wrocław1989,s.39.
275Z.Radwański,Prawocywilne-częśćogólna,Warszawa2005,s.160-161.
276M.Wilejczyk,Zagadnienia…,s.163-168.
277M.Rożnowska,Dobroosobistesztucznejinteligencjiadoktrynalnakonstrukcjaochronydóbrosobistych-czysztucznainteligencjamożebyć
podmiotemdóbrosobistych?,TPP2023/2,s.177-207.
278Zob.wyrokSNz26.10.2001r.,VCKN195/01,LEXnr53107.
AnnaSylwestrzak
107
