Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.5
Księgapierwsza.Częśćogólna
ważniejszeniżochronazaufaniaobywatelidoprawabędąprzemawiałyzauznaniemmocywstecznejokreś-
lonejnormyprawacywilnego”18.
9.Odretroaktywnościnależyodróżnićtzw.retrospektywność,przyjmowanąwodniesieniudostosunków
prawnychocharakterzeciągłym.Oznaczaona,żestosunkiprawnepowstałepodrządemdawnejustawy
iistniejącewchwiliwejściawżycieustawynowejpodlegająnowejustawieoddatyjejwejściawżycie19.Nie
stanowitoodstępstwaodzasadywyrażonejwart.3.
10.Naistotnyproblemstosowaniaart.3dozmianyprzyjmowanejprzezdoktrynęiorzecznictwowykładniprze-
pisównależyspojrzećwkontekścieujęciaskładnikównormyprawnej.SądNajwyższywwyrokuz8.07.2011r.,
IVCSK532/10,LEXnr897953,uznał,żezmianadotychczasowejwykładniprzepisuijegonowerozumienienie
działająwstecz,zgodniezzasadąlexretrononagit,azatemzmianadotychczasowejwykładniprzepisuprawa
nieprowadzidonieważnościlubbezskutecznościczynnościprawnychdokonanychwczasie,gdyobowiązywało
innejegorozumienieizgodnieznimczynnościtezostałydokonane.Nafunkcjonującąnormęprawnąskła-
dająsiębowiemzarównotreśćprzepisu,jakijegorozumieniewpraktycestosowaniaprawa.SądNajwyższy
przywołałorzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwościprzyjmującegodziałanienowejwykładni
naprzyszłośćistanowiskaTrybunałuKonstytucyjnegouznającego,żenadawaniemocywstecznejnowejwy-
kładniprzepisuprawa,napodstawiektóregodoszłodonabyciaokreślonegoprawa,godziwzasadępewności
prawa,zaufaniawstosunkachmiędzyobywatelemapaństwemorazwzasadęochronyprawnabytych.
Art.4.(uchylony)
Art.5.[Nadużycieprawapodmiotowego]
AnnaSylwestrzak
Niemożnaczynićzeswegoprawaużytku,którybybyłsprzecznyzespołeczno-gospodarczymprzeznaczeniem
tegoprawalubzzasadamiwspółżyciaspołecznego.Takiedziałanielubzaniechanieuprawnionegoniejestuważane
zawykonywanieprawainiekorzystazochronyi
I.Istota,funkcjaiprzesłankistosowaniaart.5
1.Wyznaczeniezakresuprawapodmiotowegowymagawyróżnieniadwóchpłaszczyzn:
1)sferymożnościpostępowaniawyznaczonejprzezustawęinabstracto(tzw.płaszczyznystatycznej),obejmu-
jącejkataloguprawnieńnormatywnychskładającychsięnaprawopodmiotoweokreślonegorodzaju,oraz
2)płaszczyznykorzystaniaznormatywnychuprawnieńwkonkretnymprzypadku,kiedytozokoliczności
możewynikać,żedziałaniepodmiotunaruszacudząsferęinteresów(tzw.płaszczyznydynamicznej).
Celemart.5niejestmodyfikacjakataloguabstrakcyjnychuprawnieńtworzącychprawopodmiotowe,lecz
tylkoograniczeniemożliwościkorzystaniaznichwkonkretnejsytuacjispołecznej20;stosowanietegounor-
mowanianiemożezatemprowadzićdoutratyprawaanidomodyfikacjijegotreści.Ztegopowodunie
znajdujezastosowaniawprocesieoistnienie(przysługiwanie)prawaorazoochronętegoprawawdrodze
wpisuwksiędzewieczystej21.Komentowaneunormowanieniepodlegaograniczeniompodmiotowym,za-
temznajdujezastosowaniewzględemwszystkichpodmiotówprawacywilnego,wtymprzedsiębiorców22.
Klauzulatamaznaczeniedlacałegosystemuprawacywilnego23;nienaruszaonaKonstytucjiRP24.
18P.Machnikowski[w:]Kodekscywilny.Komentarz,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,Warszawa2021,s.14.
19Por.wyrokSNz7.04.2004r.,IVCK223/03,LEXnr1125289.
20Zob.T.Sokołowski[w:]Kodekscywilny.Komentarz,t.1,Częśćogólna,red.A.Kidyba,Warszawa2009,s.36.
21WyrokSNz29.06.2004r.,IICK397/03,LEXnr174133.
22WyrokSNz2.03.2023r.,IICSK905/22,OSNC2023/10,poz.99;wyrokSNz6.06.2019r.,IICSK200/18,LEXnr2690247.Oostrożnym
stosowaniuart.5k.c.wobecprzedsiębiorców-wyrokSNz5.10.2018r.,ICSK629/17,LEXnr2561035.
23WyrokTKz17.10.2000r.,SK5/99,OTK2000/7,poz.254.
24TrybunałKonstytucyjnywwyrokuz17.10.2000r.,SK5/99,OTK2000/7,poz.254,stwierdził,żeart.5k.c.jestzgodnyzart.2i45ust.1Kon-
stytucjiRPorazniejestniezgodnyzart.32ust.1iart.64ust.2wzw.zart.20KonstytucjiRP.
60
AnnaSylwestrzak
