Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TytułII.Osoby
Art.32
zmarłego,częśćprzedstawicielinaukistoinastanowisku,żezorzeczeniategowynikadomniemaneprawne
śmierci,będącedomniemaniemprawnymniewzruszalnym(praesumptioiurisacdeiure).Jakoargument
przemawiającyzaniewzruszalnymcharakteremdomniemaniaśmierciwskazujesię,żeustawodawcanie
dopuszczamożliwościjegopodważenia(np.wsprawieostwierdzenienabyciaspadkupoosobieuznanej
zazmarłą);uchyleniumożeulecjedynieorzeczeniezktóregoonowynika485.Wedługinnegozapatrywa-
niawynikającezpostanowieniaouznaniuzazmarłegodomniemanieprawneśmiercijestdomniemaniem
prawnymwzruszalnym(praesumptioiuristantum),chociażjegowzruszalnośćjestograniczona486.Wopo-
zycjidoprzedstawionychwyżejpoglądówpozostajestanowisko,zgodniezktórymskutkiuznaniazazmar-
łegonieopierająsięnakonstrukcjidomniemaniaprawnego,azwrotyzawartewart.31nodwołującesię
dorzekomegodomniemanianiezawierająodpowiadającejimtreściprawnej”487.
4.Wrazieuchyleniapostanowieniaouznaniuzazmarłegoztegopowodu,żeuznanyzazmarłegożyje,skut-
kiprawnewynikająceztegopostanowieniaustająextunc488,aaktzgonuniepodlegaujawnieniuinie
wydajesięodpisówtegoaktu(art.95ust.6p.a.s.c.).Jeżelizostałostwierdzonenabyciespadkupotakiej
osobiealbozostałzarejestrowanyaktpoświadczeniadziedziczenia,sądspadkuzurzęduuchylipostanowie-
nieostwierdzeniunabyciaspadkualboaktpoświadczeniadziedziczenia(zob.art.678k.p.c.).Osoba,codo
którejzostałouchyloneorzeczenieouznaniuzazmarłego,możeżądaćwydaniajejmajątkuodrzekomego
spadkobiercy(zob.art.1029).Jednakmałżeństwozawarteprzezwspółmałżonkaosobyuznanejzazmarłą
będziemogłozostaćunieważnionejakomałżeństwobigamicznetylkowtedy,gdywchwilizawarcianowego
związkumałżeńskiegostronywiedziały,żemałżonekuznanyzazmarłegopozostajeprzyżyciu(zob.art.13
i55§2k.r.o.).Zdaniemniektórychprzedstawicielinaukioznaczato,żewprzypadku,gdynowemałżeń-
stwoniemożezostaćunieważnione,uchylenieorzeczeniaouznaniuzazmarłegonieprzywracaistnienia
małżeństwazawartegoprzezosobęuznanązazmarłą.Wtymzakresieuchylenieorzeczeniaouznaniuza
zmarłego,wdrodzewyjątkuodreguły,niereaktywujewięcpoprzedniegostanuprawnego,amałżeństwo
uznanegozazmarłegodefinitywnieustajezchwiląoznaczonąwtymorzeczeniujakochwilajegośmierci489.
Zgodniezkonkurencyjnympoglądemmałżeństwoosobyuznanejzazmarłąustajewtakimprzypadkudo-
pierowchwilizawarciakolejnegomałżeństwaprzezjegowspółmałżonka490.
Art.32.[Domniemanieśmiercijednoczesnej]
Jeżelikilkaosóbutraciłożyciepodczasgrożącegoimwspólnieniebezpieczeństwa,domniemywasię,żezmarły
jednocześnie.
1.Artykuł32dotyczytzw.kommorientów,tj.osób,któreutraciłyżyciepodczasgrożącegoimwspólnieniebez-
pieczeństwa(np.katastrofymorskiejlubatakuterrorystycznego).Wprzepisietymustawodawcauwzględnił
mogącepojawićsięproblemyzustaleniem,czyśmierćtychosóbnastąpiłajednocześnie,czyteżutraciły
oneżyciewpewnychodstępachczasu491.Odpowiedźnatopytaniejestistotnaprzedewszystkimdlaozna-
czeniakręguspadkobiercówwprzypadku,gdykommorientamisąosoby,któremogłybyposobiedzie-
dziczyć(ztestamentulubustawy).Jeżelibowiemichśmierćnastąpiłajednocześnie,tj.wtejsamejchwili,
tozuwaginarozwiązanieprzyjętewprawiespadkowym(art.927§1)żadnaztychosóbniemożedziedzi-
czyćpoktórejkolwiekzpozostałych.Jeżelinatomiastosobytenieutraciłyżyciajednocześnie,toniezależ-
nieodtego,jakdługopozostawałaprzyżyciuosoba,którazmarłapóźniej,mogłaonastaćsięspadkobiercą
485Zob.np.J.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2016,art.31,nt2.
486Taknp.P.Sobolewski[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.31,nt1.
487Tak(będącyjednymzreprezentantówprzedstawionegostanowiska)S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,
1985,s.317.Natematspornegocharakterukonstrukcjiprawnejprzewidzianejwart.31§1k.c.zob.szerzejwszczególnościA.Bartoszewicz,
Postępowanie…,s.174-181,orazE.Michniewicz-Broda[w:]Kodekscywilny…,red.P.Księżak,M.Pyziak-Szafnicka,LEX2014,art.31,nt1-3,
ipowołanawtychpracachliteratura.
488Zob.np.S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.320;A.Bartoszewicz,Postępowanie…,s.232;M.Pazdan
[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1073.
489Zob.np.S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.320;A.Bartoszewicz,Postępowanie…,s.183-184.
490Taknp.SNwwyrokuz30.06.1971r.,IICR204/71,OSNC1972/1,poz.18;T.Smyczyński,Praworodzinne…,2018,s.165.
491Zob.np.postanowienieSNz28.07.2017r.,IICSK585/16,LEXnr2709172;M.Pazdan[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,
2012,s.1056.
AnitaLutkiewicz-Rucińska
127
