Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TytułII.Osoby
Art.331
realizującymdanycel,czyteoriakolektywnejwłasności,którabazujenapowiązaniuosobyprawnejzjej
właścicielamibędącymiosobamifizycznymi,przyczymwprzypadkuSkarbuPaństwawłaścicielemjest
całespołeczeństwo)517.
4.Wszystkieosobyprawneuzyskują(itracą)tenstatusnaskutekzdarzeniaprawnegookreślonegowdys-
pozycjinormyprawnej518.Zdarzeniemtymcodozasadyjestwpisdowłaściwegorejestru,chybażeprze-
pisyszczególnestanowiąinaczej(art.37§1k.c.).Przykładowodlaspółekprawahandlowegonabycie
(art.12k.s.h.)iutrata(art.272,478k.s.h.)osobowościprawnejnastępująodpowiednionaskutekwpisu
iwykreśleniawewłaściwymrejestrze,wtymprzypadkuprowadzonymprzezsądygospodarcze(Krajowy
RejestrSądowy)(art.3ustawyoKRS).Statusosobyprawnejimplikujeposiadaniezarównozdolnościpraw-
nej,jakizdolnościdoczynnościprawnej(zpewnymiwyjątkamizastrzeżonymizeswejnaturywyłącznie
narzeczosóbfizycznych,np.dotyczącymisprawrodzinno-opiekuńczych,służebnościosobistejokreślonej
wart.296k.c.itd.),atakżetzw.zdolnoścideliktowej(art.416k.c.)519.
5.Popularyzacjaprowadzeniadziałalnościwróżnychformachosóbprawnychdoprowadziładopowstania
zjawiskanadużyciaosobowościprawnej(zwanegorównieżpomijaniemosobowościprawnej,pomijaniem
prawnejodrębnościosóbprawnychczyteżprzebijaniemnwelonu”korporacyjnego).Polegaononawyko-
rzystaniuswobodytworzeniaosóbprawnych(wszczególnościspółekzależnych)prowadzącejdoszczegól-
nieniekorzystnychkonsekwencjidlapozostałychuczestnikówobrotu520.Nadużywasięformyosobowości
prawnej,umożliwiającwyłączenieodpowiedzialnościinnychpodmiotówwcelachsprzecznychzprawem,
przykładowowcelupokrzywdzeniawierzycieliczyobchodzeniaprzepisówprawalubpostanowieńumo-
wy521.Wsytuacjinadużyciaosobowościprawnejzasadnebyłobyzatemzastosowaniekonstrukcjipominięcia
osobyprawnej,prowadzącedobezpośredniegoponiesieniaodpowiedzialnościprzezosoby,którenadużyły
osobowościprawnej.Należyjednakpodkreślić,żepomimozidentyfikowanianadużyciaosobowościprawnej
obowiązującystanprawnyniepozwalaprzeciwdziałaćtemuzjawiskuwdrodzekwestionowaniaprawnej
odrębnościosóbprawnych(pominięciaosobyprawnej)522.Podstawąuzyskaniazamierzonegoefektu,tj.od-
powiedzialnościosóbnadużywającychformyosobowościprawnej,możebyćjednakinstytucjanieważności
czynnościprawnejzewzględunaobejścieprawa(art.58§1)lubstwierdzeniepozornościsamejczynności
(art.83).Skorzystanieztychinstrumentówprawnychmożliwejestjednakwodniesieniudokonkretnych
czynnościprawnychdokonanychnaskuteknadużyciaosobowościprawnej,aniewodniesieniudouznania
utworzeniapodmiotuzatakienadużycie523.
Art.331.[Jednostkiorganizacyjneniebędąceosobamiprawnymi]
§1.Dojednostekorganizacyjnychniebędącychosobamiprawnymi,którymustawaprzyznajezdolnośćprawną,
stosujesięodpowiednioprzepisyoosobachprawnych.
§2.Jeżeliprzepisodrębnyniestanowiinaczej,zazobowiązaniajednostki,októrejmowaw§1,odpowiedzial-
nośćsubsydiarnąponosząjejczłonkowie;odpowiedzialnośćtapowstajezchwilą,gdyjednostkaorganizacyjnastała
sięniewypłacalna.
1.Komentowanyprzepiswprowadzadopolskiegoprawatrzecią,obokosóbfizycznychiprawnych,kategorię
podmiotówbędącychadresataminormprawnych,tj.ułomneosobyprawne(niezupełneosobyprawe)524.
Sątojednostkiorganizacyjne,któreniesąosobamiprawnymi,alektórymnormaprawnaprzyznajezdol-
517Zob.szerzejJ.Frąckowiak[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1118-1129.
518P.Sobolewski[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.33,nt14-15.
519A.Kidyba[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.A.Kidyba,2012,art.33,nt6.
520TakwyrokSNz5.11.2013r.,IIPK50/13,OSNP2014/9,poz.129.Zob.więcejT.Targosz,Nadużycieosobowościprawnej…,passim;P.Kuźnicki,
Granica…,s.122-142;M.Litwińska-Werner[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.16,Prawospółekosobowych,red.A.Szajkowski,Warszawa2016,
s.642in.;A.Opalski,Prawozgrupowańspółek,Warszawa2012,s.473-519.
521Por.wyrokSNz15.03.2016r.,IIPK24/15,OSNP2017/10,poz.126.
522A.Kubiak-Cyrul[w:]Kodekscywilny.Komentarz,red.M.Załucki,Legalis2020,art.33,nb33.
523P.Sobolewski[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.33,nt20-21.WyrokSNz5.11.2013r.,IIPK50/13,OSNP2014/9,poz.129;
por.jednakuchwałaSN(7)z23.05.2006r.,IIIPZP2/06,OSNP2007/3-4,poz.38.
524J.Frąckowiak[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1132.
FilipCzuchwicki
131
