Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1WięźkrólazbogamiwKodeksieHammurabiego
NastarożytnymBliskimWschodziedominowałmodelkróla—przedstawicielabożegonaziemi.Ideologiakrólewska
nieustanniepodkreślałabliskieiścisłezwiązkikrólazbogami.Byłtojedenzkilkuelementów,którystalesiępowtarzał
wprzedstawianiumonarchypoddanym.Najpierwzajmiemysięzatemsposobamiukazywaniazwiązkówkrólazbogami.
JednakzanimprzejdziemydodokumentówiikonografiizItys.p.n.e.,przyjrzyjmysiędwómdokumentomzIItys.p.n.e.
PierwszymznichjestKodeksbabilońskiegokrólaHammurabiego(1792–1750r.p.n.e.).Kodekssporządzonypismem
klinowymnasteliodnalezionejw1902r.wSuzie—dawnejmetropoliipaństwaelamickiego,zawieraopróczzbiorupraw
takżerodzajwprowadzeniaocharakterzeteologicznymizakończenie,wktórymwładcaprzywołujebogówBabilonii,
abyprzeklęliiukaralitych,którzywprzyszłościzmienilibylubniezważalinasłowaHammurabiego.Właśnietedwie
części—pierwszaiostatnia—będąnasteraznajbardziejinteresować.
WewstępiedoKodeksu,HammurabiprzedstawiaswojeścisłezwiązkizbogamiBabilonii,ukazującsiętakżejako
odnowicielwieluświątyńiobrońcaludu.Podkreślateżswojądziałalnośćjakoprawodawcyzaprowadzającegowkraju
sprawiedliwość.
Związkikrólazbogamizostałyukazanenakilkasposobów,którepóźniejodnajdziemytakżeuwładcówzItys.p.n.e.
PrzedewszystkimHammurabipodkreśla,żezostałpowołanydowładzykrólewskiejprzezbogów:„Hammurabiego,
oddanego,bogobojnegoksięcia…AnumibógEnlilpoimieniuzawołalidladobraludzkości”.Władcanazywasiebie
„powołanymprzezbogaEnlilapasterzem”ipisze,że„bógMardukpoleciłmi,abymdobrzeludźmirządził”.Wybranie
przezbogówzostałopotwierdzoneprzezwręczenieHammurabiemuinsygniówkrólewskich.Napisgłosiwięcokrólu,
żejeston„panemgodnymberłaikorony,którymigoozdobiłamądraboginiMama”.Dwasformułowaniaukazują
następniebardzościsłezwiązkiHammurabiegozeświatembogów.Władcapiszebowiemosobie,żejest„nasieniem
królewskim,spłodzonymprzezbogaSina”,atakże„bratembogaZababa”.Tegotypuokreśleniapodkreślająprestiż
iznaczenieHammurabiegojakosynaikrewnegobogów.Kolejneepitetyukazujązkoleistosunekbogów
doHammurabiego.Jeston„ulubieńcembogaTutu”i„ulubieńcemboginiTelitum”.Wymieniwszywtensposóbswe
prerogatywydopanowania,Hammurabiopisujesiebiejakotego,który„uszczęśliwiasercebogaMarduka,swegopana”,
„jestposłusznyboguSzamaszowi”,„wykonujewyrokibogaZababa,radujeserceboginiIsztar”,„jegowzniesioną
domodlitwyrękęznabógAdad”,„oświetlaobliczebogaTiszpaka”.Władcaprzedstawiawięcswojądziałalnośćjako
znajdującącałkowitąaprobatęzestronybogów.Nazywasięponownie„pasterzemludzi,któregoczynydobre
sądlaboginiIsztar”iokreślasięjako„oddany,pokornywobecwielkichbogów”.Nicdziwnegozatem,żewładcę
obdarzonegotaklicznymiprzymiotami,któregoczynypodobająsiębogom,obdarowująoniswąopieką.Czytamyzatem
oHammurabim,że„bógSzamaszwspomagago”,a„bógIrra,jegotowarzysz,dałosiągnąćspełnieniejegożyczeń”[8].
Powymienieniupraw,wzakończeniudokumentuHammurabijeszczerazpowtarzaswojeprerogatywydokrólowania,
opisującsiebiejakotego,któremupoddanych„oddałbógEnlil,nadktórymibógMardukpowierzyłwładzępasterską”.
To„wielcybogowiepowołalimnie,aprzetojestempasterzem…któregoberłojestprawe”—piszeosobieHammurabi.
Ponownieopisujedowodyopiekizestronybogów:„siłąoręża,którejmibógZababaiboginiIsztarudzielili,mądrością,
którąmiprzyznałbógEa,potęgą,którądałmibógMardukwytępiłemnieprzyjaciółnagórzeinadole”.Królpodkreśla
następnie,żejesttym,„któremubógSzamaszpodarowałprzepisyprawne”,dlategoktórykolwiekkolejnywładca
teprzepisyzmieniłbylubzniszczył,zostanieukaranyprzezbogów.Końcowaczęśćnapisuzawierawłaśnieliczne
przekleństwapodadresemkróla,którydopuściłbysiętakichczynów.Jesttobardzocharakterystycznaczęść
Kodeksu.Podobneprzekleństwaznajdujemybowiemtakżewwieluinnychtraktatachidokumentach.Interesującejest
tutakżeto,żewymieniającpokoleiróżnychbogówikary,jakiemająspotkaćtego,ktozmienilubzniszczykrólewskie
słowa,Hammurabiponowniezaznaczaswojezwiązkiztymibóstwami.Wyliczonychzostaje12bogówibogiń,którym
przypisanorozmaitezwiązkizHammurabim.Możnajezaliczyćdotrzechgrup.DopierwszejnależytylkobógAnum,
którypowołałHammurabiegodorządzenia.Dodrugiejgrupymożnazaliczyćdwabóstwa,któremająbardzościsły
iosobistyzwiązekzkrólem.Sąto:Sin—„bógrodzicmój”iboginiNintu—„matkamojarodzona”.Wkońcu,
dotrzeciejgrupyprzynależąbóstwa,którewrozmaitysposóbokazująswąłaskęiopiekęHammurabiemu:boginiIsztar
—„mojaopiekuńczabogini,dobra,miłującamepanowanie”,bógEnlil—„powiększamojekrólestwo”,boginiNinlil
—„czynimojezamysłydobrymi”,bógEa—„przedłużyłdnimegożywota”,bógSzamasz—„ufnośćmoja”,bógAdad
—„wspieramnie”,bógZababa—„kroczypoprawicymojej”,bógNergal—„spełniłmojeżyczenia”,boginiNinkarrak
—„przemawiazamnąwświątyniEkur”.ZakończenieKodeksupodkreślazatemjeszczerazspecjalnystatuskróla
Hammurabiego,jakowładcycieszącegosięwsparciemiopiekązestronybogów[9].
