Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2Osobistakorzyść
WbabilońskiejliteraturzemądrościznanyjestutwórRozmowapanaisługi.Jesttoniewielkitekst,naktóregotreść
składająsiękrótkiewypowiedzipanaotym,cozamierzauczynićiodpowiedziniewolnikaprzytakującegomuochoczo.
Zarazpotympanzmieniazdanie,aniewolniktakżewtymprzypadkuzgadzasięzeswympanemiprzytaczaargumenty
zazmianązamierzeń.Dialogtenbyłpoczątkowotraktowanyjakoutwórfilozoficzny.Obecnieprzeważajednak
traktowaniegojakopowiastkihumorystycznejczyteżnawetsatyrycznej.Faktycznie:podawanieprzezniewolnika
argumentówpopierającychzamiarpanaizarazpotemargumentówpopierającychzamiarprzeciwnymożebyćtraktowane
jakoelementhumoru.Pankolejnozamierzapojechaćdopałacuizarazpotemniejechać,zjeśćposiłekiniejeść,pojechać
napoleiniejechać,zbudowaćdominiebudowaćdomu,popełnićprzestępstwoiniepopełniaćprzestępstwa,pokochać
kobietęiniekochać,złożyćofiarębogominieskładaćofiary,pożyczaćnakredytiniepożyczać,pomócswemukrajowi
iniepomóc.
Bezwzględunato,jakbędziemytraktowaćtenutwór,rzucasięwoczycharakteruzasadnieńniewolnika
codozamiarówpana.Charakterystycznejest,żeargumentyniewolnikapopierającedecyzjęswegopanazawszedotyczą
osobistychkorzyści,jakiepanmożeodnieśćzpowziętegolubzaniechanegodziałania.Każdezdziałań,jakiezamierza
podjąćlubzaniechaćpan,jegoniewolnikpopiera,podającwyłączniekorzyścidlapanalubuniknięcieprzezniego
niekorzystnejsytuacji.Dobrymprzykłademjestdecyzjapanaopokochaniukobiety:
„Niewolniku,słuchajmnie!”„Tak,panie,tak”.
„Chcępokochaćkobietę”.„Pokochaj,paniemój,pokochaj.
Człowiek,którykochakobietę,zapominaosmutkuistrachu”.
„Nie,niewolniku,niepokochamkobiety”.
„Niekochaj,paniemój,niekochaj.
Kobietajestjakgłębokastudnia,jestdziurą,pułapką,dołem!
Kobietajestostrymsztyletemżelaznym,któryucinaszyjęmęża”.
Argumentemzapokochaniemkobietylubzaniekochaniem,jesttylkoiwyłączniekorzyśćosobistapana.Niepojawiają
sięwargumentacjiniewolnikainneuzasadnieniapodjęciadziałanialubzaniechaniago,jaktylkoosobistakorzyść
lubuniknięciekłopotów.Zupełniezaścyniczniebrzmiargumentacjaniewolnika,gdypannajpierwzamierzapomóc
swemukrajowi,apotemrezygnujeztego.Zaniechaniepomocydlakrajuniewolnikuzasadnianastępująco:
Wejdźnapagórkigruzówiprzechadzajsiętam,
Przypatrzsięczaszkomdawniejszymipóźniejszym—
Ktobyłzłoczyńcą,aktodobroczyńcą?[18]
Rozmowapanaisługijestjednakutworemodosobnionymwswejtreściicharakterzeargumentacji.Pozatymfakt,
żerozmowatoczysięmiędzypanemajegosługą,jakgdybywnaturalnysposóbwyjaśnia,dlaczegotenostatniużywa
wyłącznieargumentówdotyczącychkorzyścidlaswegopana.Jestjegoniewolnikiemidobropanajestdlaniego
najważniejsze,bezwzględunato,czypanzamierzacośuczynić,czyteżnie.
