Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Myśliinstytucjespołeczne
1.Bogowiestworzyliporządekświata
WpojęciuludzizamieszkującychstarożytnąMezopotamię,światnaturyicywilizacjaludzizostałystworzoneprzez
bogówipodlegałyboskiemuporządkowi.Jużzachowanemitysumeryjskiepotwierdzajątakipogląd.Postworzeniu
świataprzeznajwyższegobogaAna,ziemiabyłapustainicnaniejnierosłoaniniebyłożycia.Zorganizowaniemświata
ijegouporządkowaniemzająłsiębógEnlil,awedługinnychmitówbógEnki.Jedenzzachowanychhymnównacześć
bogaEnlilawysławiagojakotwórcęiopiekunazarównoporządkunatury,jakiinstytucji,iurządzeńcywilizacjiludzkiej:
BezEnlila,„wielkiejgóry”,żadnemiastoniezostałobyzbudowane,żadnaosadazałożona,żadnastajnia
niezostałabyzbudowana,żadnaowczarniazałożona,żadenkrólniezostałbywyniesiony,żadenwielkikapłanbysię
nieurodził…Rybymorzanieskładałybyikrywprzybrzeżnymsitowiu,ptakiniebiosniewiłybygniazdnarozległej
ziemi,wniebiepłynącechmuryniedawałybywilgoci…[1].
Wartozauważyć,żetwórczamocbogadotyczytunietylkoinstytucjispołecznychocharakterzeogólnym,takich
jakkrólczykapłan,aletakżeumiejętnościtechnicznychpozwalającychzbudowaćmiasto,osadę,stajnięczyowczarnię.
Tocharakterystyczne,żecałokształtwytworówcywilizacjipochodziztwórczegodziałaniabóstwa.
Innymit,takżepochodzącyzczasówsumeryjskich(IIItys.p.n.e.),jakotwórcęporządkuświatawymieniabogaEnki.
Ontomiał,wedługmituEnkiiporządekświata,udaćsięwpodróżpoświecie,abyokreślićlosyposzczególnychkrajów,
obdarowaćjebogactwamiizapewnićimdostatek.Enkiczynitowszystkowypowiadającsłowa,któremiałymoc
stwórczą.Najpierwbógporządkujeświatnatury:napełniąsłodkąwodąrzekęTygrysijakonadzorcęrzekikanałów
powołujebogaEnbilulu.Następniesłowobogasprawia,żewyrastająsitowia,wwodachpojawiająsięryby.BógEnki
ustanawiabiegprądówmorskichistwarzadeszcziburze.Wszędzieustanawiateżbogów–opiekunów.WkońcuEnki
przystępujedouporządkowaniażyciaspołecznego:pługiemwyżłobiłbruzdynaprzedwiecznympolu,abymogło
dojrzewaćnanimzboże.UstanawiabogaEnkimdudoopiekinaplonami.Zkoleinadwzrostemzbóż,jarzyniwarzyw
maczuwaćboginiAsznan.WkońcuEnkikopiefundamentibudujezeświętychcegiełścianydomu.Dotejczynności
opiekunemustanawiabogaKullę.WdalszejkolejnościEnkipokrywawzgórzazieleniątraw,budujeowczarnieiobory,
powierzającdalszestaraniaorozwójhodowliboguDumuzi.WkońcuEnkiwytyczagraniceosadludzi,ustawiakamienie
graniczneiustanawiabogasłońcaUtuopiekunemjużniemalcałkowicieuporządkowanegoświata.Nazakończeniebóg
postanawia,żekobietypowinnyzajmowaćsiętkaniemodzieży,czyniodpowiedniwzóriustanawiaboginięUttu
opiekunkątkactwa[2].
Choćobiewersjeuporządkowaniaświataróżniąsięmiędzysobą,tojednakichwspólnącechąodnoszącąsię
dospołecznościludzkiejjestzaprowadzeniecywilizacjiprzezboga.Uporządkowanieświataludzijestdziełemboskim.
Pojęciem,któretookreśla,jestme.Tymsłowemnazywasię„boskieprawa”bądź„czynnikiporządkująceorganizację
świata”.Wmicie,wktórymzostałyonewymienione,możemyodnaleźćoboktakichpojęćjaksprawiedliwość,pokój,
zwycięstwo,wrogość,kłamstwoczyburzeniemiast,także:tronkrólewski,boskość,wieczystakorona,sztandar.Me
totakżepojęciaoznaczającerzemiosło:kowalstwo,murarstwo,garbarstwo,koszykarstwo.Jakomewymieniasiętakże
godnościkapłańskieiokreśleniazwiązanezreligią:dostojnaświątynia,zejściedopiekła,wyjściezpiekła,kaplica,
prostytucjarytualna,święteoczyszczenie.Takżesztuka,nazwyinstrumentów,godnośćpisarzaczysztandarbojowy
wchodząwzakrespojęciame.Obejmujewięconowszystko,cowchodziwzakresżyciaspołecznego—zarównojeśli
chodziopojęciaabstrakcyjne,jakikonkretneimaterialne.Możnazatempowiedzieć,żespołecznościludzkie,sposóbich
funkcjonowaniaiwartości,którymisiękierują,pochodząodbogówstanowiącichme[3].
WokresiebabilońskimgłównymbogiemstałsięMarduk,któremupoświęconyjestrozpowszechnionywtymokresie
mitEnumaelisz.OpisujeonMardukajakonajdostojniejszegozbogów,którypokonałbogówstaregopokoleniaiobjął
władzęnadświatem.Onstworzyłnieboiziemięorazpierwszychludzi,abywyręczyliwpracybogówAnunnaki.Marduk
uporządkowałorganizacjębogówwniebieiwświeciepodziemnym.Wzamianzauwolnieniebogówoduciążliwejpracy
iprzydzielenieimdomen,Anunnakipostanowiływybudowaćsanktuarium,gdziebędąodpoczywałyigdziebędziestał
trondlabogaMarduka.BogowiepowiadomiliotymMarduka:
„Uczynimysanktuarium,któregoimiębędzieznane:
komnatatwojabędziemiejscemnaszegowypoczynku—tambędziemyodpoczywali.
Zaprawdęuczynimycellę,awniejtron,
tamodpoczniemy,gdyukończymydzieło”.
GdyMarduktousłyszał,
jakdzieńrozjaśniłysięjegorysybardzo.
„ZbudujcieBabilon,zadanie,któregopragniecie,
cegłyniechbędąuformowane—wznieścietamsanktuarium”.
BóstwaAnunnakitrzymałymotykę,
