Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.5Małżeństwoirodzina
OinstytucjimałżeństwairodzinywspołeczeństwachstarożytnegoBliskiegoWschodunajwięcejdowiedziećsięmożna
zzachowanychnormprawastanowionegoidokumentówpraktykiprawnej.Należyzałożyć,żezachowaniaizwyczaje
dopuszczoneiprzyjętewprawodawstwie,anastępniepotwierdzonewdokumentachpraktyki,byłytakżezgodne
zówczesnymistandardamimoralnymi.Zaśzachowaniazakazaneikaranebyłyniezgodnezkanonemetycznym.Niestety,
niedysponujemyzachowanyminormamiprawnymizItys.p.n.e.Dlategoopisującinstytucjęmałżeństwairodziny
bliskowschodniejwstarożytności,posłużymysięgłównienormamistarobabilońskimizawartymiwKodeksie
Hammurabiego(1792–1750r.p.n.e.),prawamiśrednioasyryjskimipochodzącymizokresupanowania
TiglatpilesaraI(1115–1077r.p.n.e.),nielicznymizachowanymiprawamizokresunowobabilońskiego(VIw.p.n.e.),
atakżeutworamiliterackimi.
Małżeństwobyłokontraktemzawieranymprzezdwiestrony:rodzinępanamłodegoirodzinępannymłodej.Kontrakt
tenmiałwielecechumowykupna–sprzedaży,gdziestronąkupującąbyłarodzinapanamłodego,którawzamianzapannę
młodąprzekazywałaojcupannymłodejdarswadziebny.Jeślijednakpanmłodywycofałsięzumowy,wówczasdar
swadziebnyprzepadałnarzeczrodzinyniedoszłejpannymłodej(§159),gdyzaśzmałżeństwawycofywałasięstrona
pannymłodej,wówczaszwracaładarswadziebnywpodwójnejwysokości(§160).KodeksHammurabiegoprzewidywał
jednaktakżemałżeństwa,wktórychpanmłodynieobdarzałojcapannymłodejdaremswadziebnym.Wokresie
nowobabilońskimniewspominasięjużwogóleotymdarze,alewzmiankujesiępodarekofiarowanyprzezmężamłodej
małżoncezokazjiślubu.
KodeksHammurabiegoprzewidywał,żeopróczdaruswadziebnegomałżonekmógłobdarzyćżonępieniędzmi,
nieruchomościamiisprzętem,którymimogłaonaswobodniedysponowaćiprzekazaćtemuzeswychsynów,którego
najbardziejkochała(§150).Pannamłodaotrzymywałanatomiastodswegoojcaposag,którywnosiładomałżeństwa.
Posagspełniałpodwójnąrolę.Wnormalnejsytuacjiposagpośmierciżonyotrzymywałyjejdzieci(§162),jeślijednak
zmarłaonabezdzietnie,wówczasposagwracałdodomujejojca(§163).Natomiastwsytuacji,gdyzmarłmałżonek,
wówczasposagspełniałfunkcjęzabezpieczeniamaterialnegobytuwdowy(§171a,172).Wprawienowobabilońskim
wdowaotrzymywałazarównoswójposaglubjegorównowartość,jakipodarekślubny(§12)[61].
Małżeństwabyłyzazwyczajaranżowaneprzezojcówrodzin,coprzewidywałKodeksHammurabiego(§166),aletakże
samisynowiemoglidokonaćwyborużony(§128,162–163).Dotychostatnichskierowanajestwskazówkazawarta
wInstrukcjachiradachSzupeameli.Zalecaona,abymężczyznazbytszybkonieofiarowywałswejmiłościwybrance
iniepozwolił,bypoznałaonawielkośćdaruswadziebnego:
Kobiecie,którazdobyłatwojąsympatię,nieofiarujsercaswego!
Raczejzarygluj—nawetjeślibędzieonaupartaczyprzymilna—
Przeznaczonydlaniejpodarunekzamknijwskarbcu!
Zawartośćtwojegoworkakobietaniechniepozna!
WtychsamychInstrukcjachzalecano,abyniebraćzażonę„późnejdziewczyny”,czyli,jakmożnamniemać—starej
panny[62].
Kontraktmałżeńskibyłrodzajemumowy,wktórymdokładniespisywanowarunkizawarciamałżeństwawobecności
świadków.ZVIIw.p.n.e.pochodziodnalezionywNiniwiekontraktmałżeński,wktórymrodzinapanamłodego
oimieniuSihanabyłapannęmłodą,nazywającasięMullisz–hasinaza18szeklisrebra.Kontraktzostałzawartypomiędzy
ojcemMullisz–hasinyoimieniuNabu–rehtu–usurijegodwomasynamiKanunajemiSilim–Adadem,amatkąpana
młodegoNihti–esza–rau.Dokumentzostałpotwierdzonyprzeztrzechświadków,którzywystępująjakoporęczyciele,
abywprzypadkujakichkolwiekroszczeńcodoMullisz–hasiny,matkapanamłodegoijejrodzinanieponiosły
jakiejkolwiekstraty:
PieczęćNabu–rehtu–usura,synabłogosławionegoAmun–rtesze,nausługachUrdu–Isztara,zosiedlapraczy,pieczęć
Kanunaja,jegosyna,pieczęćSilim–Adada,jegosyna,właścicieliichcórki,którąwydajesięzamąż.
Mullisz–hasinę,córkęNabu–rehtu–usura,nabyłaNihti–Esza–rauza18szeklisrebraiwzięłajakożonędlaSiha,
swegosyna.JestonażonąSiha.Ktokolwiekwprzyszłości,kiedykolwiekbytobyło,czyNabu–rehtu–usur,czyjego
synowie,czyjegownukowie,czyjegobracia,czysynowiejegobraci,czyjegoprzełożony,czyktokolwiekinny
wniesieskargęizażalenie,wszczynającprocesirozprawęprzeciwNihti–Esza–rau,jejsynomlubwnukom,zapłaci
10minsrebra.Wprocesieirozprawieniczegonieuzyska.
Sahpimau,producentperfum,Bel–szumu–iddin,synIli–ukallanniego,iUbru–Mullissi,synAtiego,pracz,razem
3,poręczajązaniewiastęnawypadekgrzywny,zajęciazastawulubdługów.Któryjestobecny,jest
poręczycielem[63].
Powyższykontraktmałżeńskinosiwszelkiecechyumowykupna–sprzedaży.Występująwłaściciele,kupujący,podana
jestcenakupnaiwymienieniporęczyciele.
JakważnebyłozawarciemałżeństwadlaludzistarożytnegoBliskiegoWschodu,świadczyjedenzprzepisówKodeksu
