Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.Etycznywymiarbliskowschodniejideologiikrólewskiej
Omawiającbliskowschodniąideologiękrólewskąstaraliśmysięwsyntetycznysposóbprzedstawićnajważniejszejej
aspekty.Wrzeczysamejkażdydłużejpanującymonarchatworzyłwłaściwądlaswejosobyideologię.Jednakże
powtarzającesięuwieluwładcówpochodzącychzróżnychpaństwtegoregionujejelementypozwalają
naskonstruowanieogólnegomodeluideologiikrólewskiej.
Napodstawiezebranegomateriałuzestarożytnychkrajówbliskowschodnichmodeltenprzedstawiasięnastępująco:
1.
Boskiepokrewieństwokróla.
2.
Powierzeniewładzykrólowiprzezbóstwa.
3.
Boskaopiekanadkrólem.
4.
Komunikacjabogówzkrólem.
5.
Kapłańskafunkcjakróla.
6.
Królgwarantemprawaisprawiedliwości.
7.
Królzapewniającydobrobytiokazującyłaskę.
8.
Królwojownik.
9.
Królbudowniczyiodnowiciel.
10.
Królwielkiwładca.
Wdziesięciupunktachpodsumowaliśmydziesięćzasadniczychinajczęściejpowtarzającychsięelementówideologii
królewskiej.Wartozauważyć,żepierwszeczteryelementydotycząróżnorakichpowiązańwładcyzbóstwemiwskazują
najegouprzywilejowanąpozycję.Zaśsześćpozostałychskupiasięgłównienakrólewskichobowiązkachwobecbóstw
ipoddanych.
Jeśliuznamy,żeideologiakrólewskajestpewnegorodzajupoglądemnaświat,wktórymwładcaodgrywacentralną
rolę,tołatwozauważyć,żewtakpojętejideologiikrólewskiejzawartesąopinie,ideeipojęciadotyczącerolipolitycznej,
społecznej,prawnejireligijnejmonarchy[126].Jesttopewnacałościowawizjaprzyznającawładcyokreśloneprzywileje,
aleinakładającanańsprecyzowaneobowiązki.
Spróbujmywskazaćteprzywilejeiobowiązkimonarchy.Pierwszeczteryelementyideologiikrólewskiejopisujące
powiązaniawładcyzeświatembogówwskazująnajegoprzywileje.Króldlaswychpoddanychbyłobrazem
iwizerunkiembóstwa.Będąckrewnymbogów,odktórychotrzymałwładzęiktórzynimsięopiekują,atakżeznim
komunikują,monarchajestosobą,którejnależysięcześćiposłuszeństwozbliżonedotego,jakimcieszylisiębogowie.
Tenobowiązekspoczywanajegopoddanych,dlaktórychjestonprzedstawicielembogów.
Obowiązkiwładcyopisujepozostałychsześćelementów.Jakokapłan,królmazapewnićzarównofunkcjonowaniekultu
ofiarniczego,jakiodznaczaćsięosobistąpobożnością.Widzieliśmyzprzykładówpodanychpowyżej,żeniesłuchanie
przezwładcówboskichwyrocznibyłociężkimprzewinieniemsurowokaranymprzezbogów.Kolejnyelementukazujący
władcęstanowiącegoprawoisprawiedliwość,dośćjasnoopisujeteżkrólewskiobowiązek.Jestnimsprawiedliwe
ferowaniewyroków,któreuwzględniająsłabsząpozycjęniektórychgrupspołecznych,boichprawkrólmastrzec
zeszczególnąstanowczością.Monarchamateżobowiązekszanowaćodwiecznezasadypostępowaniaidochowywać
umów.
Monarchamazapewniaćdobrobytpoddanymiokazywaćimswąłaskę.Poddanioczekiwaliwięckrólewskiego
zainteresowaniaichlosemisytuacją.Wszystkiedziałaniakrólamiałyprowadzićdozapewnieniakrajowiijego
mieszkańcomoczekiwanegoprzeznichpoziomużycia.Tutakżeoczekiwanokrólewskiejpobożności,któramiała
zapewnićprzychylnośćbóstw.Królmiałobowiązekbyćdobrympasterzemswychpoddanych.Jakowojownikmiałzaś
obowiązeknajpierwbronićkraju,apotemzapewniaćmożliwośćzdobyciałupównawojnie.
Króljakobudowniczyiodnowicielwznosiłnietylkopałacedlasiebie,aleibudynkiadministracyjneiużyteczności
publicznej.Dojegoobowiązkównależałotakżebudowanieiodnawianiemiejsckultureligijnego.
Ostatnielementniezawszeiniewkażdymokresiewystępowałwideologiikrólewskiej.Wielkiwładcatotytuł
monarchówrzeczywiścieogromnychpaństw,takichjakAsyriaczyBabilonia.Elementtenpodsumowywałwszystkie
poprzednie,związanezobowiązkamimonarchy,niezawierałzatemjakiegośosobnegozobowiązaniadlakróla.
Określonewtensposóbprzywilejeiobowiązkimonarchywskazujązarazemnaetycznywymiarideologiikrólewskiej.
Bogowieipoddanioczekiwaliodmonarchypanowaniazniązgodnego.Nieprzestrzeganiejejzasadprowadziło—jak
toopisaliśmywyżej—dogniewubogówikaryzichręki.Poddanimoglizaśwzniecićbunt.Jednakżezasposób,wjaki
królowiesprawowaliwładzę,bylioniodpowiedzialnitylkoprzedbogami.
Ideologiakrólewskajestwięcswegorodzajuzwierciadłemwładcy—wskazaniemkrólowi,jakijestpożądanysposób
panowania,czegowymagająodniegobogowieiczegooczekująpoddani.Możebudzićzdziwieniefakt,żeideologia
nakładającanamonarchętakwieleobowiązkówpowstałaniegdzieindziej,alewłaśnienadworachkrólewskichizostała
stworzonaprzezwładcówidworskichurzędników.Topokazujerealizmwpostrzeganiuwładzy,którajeślichce
