Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Królowiepodlegająocenieetycznejbogówiludzi
Ideologiakrólewskastworzyłaobrazwładcy,którypowinienpostępowaćwokreślonyprzezniąsposób.Tylkowtedy
mógłonliczyćnaprzychylnośćbogówizadowolenieswychpoddanych.Jeślijednakwładcaniewykonywałzadań,
jakiewynikałyzgłoszonejprzezniegoideologiikrólewskiej,wówczasmogłagospotkaćkaraboża.Władcapodlegał
bowiemoceniemoralnejzarównozestronybogów,jakipoddanych.Sferawładzyniebyławolnaodetycznych
wartościowań.Dowodzitegozachowanaliteraturaztegookresu.
DomaganiesięposzanowaniaprawaprzezwładcęjestgłównympostulatemutworuUpomnieniedlaksięcia,
znalezionegowBiblioteceAszurbanipalawNiniwie.Tekstten,zjednejstrony,wymienianiegodziweprzykłady
zachowaniakrólaijegodworzan,azdrugiejstrony,formułujegroźbypodadresemwładcy,którygnębiłmieszkańców
Sippar,NippuriBabilonu.Ztreścidokumentuwynika,żewładcachciałnałożyćnatemiastapodatki,aichmieszkańców
zmusićdowykonywaniapracprzymusowych.Tymczasemoweośrodkipolitycznebyłyoddawnazwolnioneztegotypu
obowiązków.Byłtoprzywilejznanyodczasówkasyckich,zwanykidenutu.Mieszkańcytychmiastuważali,żeznajdują
siępodboskąochroną,sąwięczwolnienizkrólewskichobowiązków[119].Decyzjakrólabyłabyzatemzłamaniem
dotychczasowychprzywilejówiedyktów,atymsamympoważnymwykroczeniemprzeciwkoideologiikrólewskiej
nakładającejnawładcęobowiązekprzestrzeganiasprawiedliwościzgodnieznadanymprawem.
Niewiadomodokładnie,dojakiegokrólabyłoskierowanetoUpomnienie,alezawierazarzuty,zktórychwnioskować
można,żejegoautorowidobrzeznanabyłaantynomiakról—tyran,choćtoostatniesłowowtymutworzeniepada.
Tekstzawieranastępującezarzutywobecniesprawiedliwegowładcy:
nieprzestrzeganieprawkraju,
lekceważenieksiążątidoradców,
pobłażanieprzestępcom,
wymuszaniełapówek,
ograbianiemieszkańcówzichdóbr,
niesłuszneuwięzieniemieszkańców,
nakładanieprzymusowychrobót,
tolerowaniekorupcji,
zmuszaniedociężkichpracnarzeczświątyni[120].
Zarzutomtowarzysząwtekściegroźbypodadresemniesprawiedliwegowładcy.Królowigrozisię,żejeślibędziełamał
prawo,todoprowadzidobuntupoddanychskierowanegoprzeciwniemu.Znaczniepoważniejszesąjednakkary,
jakiespotkająniesprawiedliwegomonarchęzrąkbogów.Ukarzągooninieszczęściemikrótkimżyciem.Pozatym
kilkakrotniegrozisięzłemukrólowinajazdemwrogów,którzyzpoleceniabogówpokonająjegowojskaizagarnąjego
majątek.
Poprawnestosunkizbogamiwymagałynietylkopobożnościwładcy,aleiprzestrzeganiaprzezniegopraw
istanowionychnorm.Jeślikrólswoimpostępowaniemłamałprawoinaruszałsprawiedliwość,wówczasmogłaspotkać
gokaraboża.Ideologiakrólewskabyłazatemnietylkopropagandąwładzy,alewyrażałajednocześnieoczekiwania
poddanychibogówwstosunkudomonarchy.TekstUpomnieniadlaksięciadowodzi,żetylkozławładzakrólewska
uważanabyłazadespotyczną.
IdeologiakrólewskabyłapowszechnieakceptowanaprzezludnośćstarożytnegoBliskiegoWschodu.Władcakreował
swójwizerunekwśródpoddanych,aleiciostatniwymagaliodmonarchywywiązywaniasięzeswychkrólewskich
obowiązków.Takwięcpaństwonowoasyryjskiebyłowistociepaństwempraworządnym.Króluznawałprawaswoich
poddanych,niedecydowałoichreligii,szanowałodwiecznezasadypostępowania,zaprzysięgłeumowy,ustalony
porządekżycia,ustanowionenormyinadaneprzywileje.Niematumowyokrólewskiejsamowładzywynoszącej
goponadprawo[121].
Innymutworempochodzącymzokresunowoasyryjskiegojestzachowanyfragmentarycznietekstokreślanytytułem
WinaSargona.TłemhistorycznymtegoutworujestniespodziewanaśmierćkrólaSargonaII(721–705r.p.n.e.)podczas
wyprawywojennejprzeciwkoKimmerom.Władcaasyryjskizginąłpodczasbitwynaterytoriumobcegokraju,ajego
szczątkiniezostałypochowane.WinaSargonajestutworemnapisanymwformiewewnętrznychprzemyśleńjegosyna,
azarazemkolejnegowładcyasyryjskiegoSancheryba(704–681r.p.n.e.),rozważającegotajemniczewyrokiboże,
zwłaszczazaśśmierćswegopoprzednikanatronie.Sancherybprzypuszcza,żezanagłąśmierciąSargonaIImusiałostać
jakieśprzewinienie,któregosięondopuścił.Chcączatemustalić,dlaczegojegoojcieczginąłtakgwałtownie,Sancheryb
postanowiłzasięgnąćradywróżbitów.Przypuszczając,żewinąojcabyłniewłaściwystosunekdobogówbabilońskich,
królprzedstawiłwróżbitompytanie,jakiecimielizadaćSzamaszowiiAdadowi:czyjestprawdą,żeSargonzginął
dlatego,żeprzedkładałbóstwaAsyriinadbogówBabilonii,czymzłamałprzymierzezawartezsamymkrólembogów
Mardukiem?Zapytanibogowiepotwierdziliprzypuszczeniawładcy[122].
WinąkrólabyłzatemniewłaściwystosunekdobóstwBabilonii,cobyłowistociezaniedbaniemobowiązków
wynikającychzfunkcjikapłańskiejwideologiikrólewskiej.Wynikałozniejbowiem,żeprawidłowykulticześć
