Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.6Bogowieopiekująsięswymikrólami
Zawyjątkiemepokihellenistycznejdominowałakoncepcjakróla—namiestnikabożego.Królowiewybraniipowołani
natronprzezbogów,byliichprzedstawicielaminaziemiicieszylisięichstałąopieką.Propagandakrólewskastale
podkreślałatenelementideologii.Królcieszyłsiębożąpomocąiopieką.Najczęściejwyrażałasięonawboskiejochronie
królapodczasprowadzonychprzezniegokampaniiwojennych.Bogowiezapewnialikrólowitakżedługielatażycia,
pomyślnośćiłaskęwrządzeniu.PowyżejprzedstawiliśmyprzykładyopiekibogównadkrólemHammurabim,atakże
teopisanewLegendzieoKerecie.Terazprzyjrzymysiępozostałymprzykładom.
KrólasyryjskiAsarhaddon(680–669r.p.n.e.)wjednymzeswychnapisówwymieniaboginięIsztar,któraroztoczyła
nadnimswąopiekępodczasbitwyipokonałaprzeciwnika:„Isztar,Paniwojnyibitwy,któraukochałamojekapłaństwo,
stałaumegoboku,złamałaichłukiirozproszyłaichszyki”[29].
AsyryjskiwładcaAszurbanipalwnapisienacytowanymjużcylindrzeRassamapodkreślaprzedewszystkimpomoc
bogów,którąmuokazalipodczaswalkzwrogami.Bogowiesamipokonaliwrogówkrólaasyryjskiego:
Zrozkazuwielkichbogów,którychimionwzywałem,którychchwałęgłosiłem,którzypowierzylimisprawowanie
władzykrólewskiejiopiekęnadswymiświątyniamiofiarowalimejosobie,zamiastmnieodparlimychwrogów,
pobilimychprzeciwników;wspaniaływojownik,ulubieniecAszuraiIsztar;potomekkrólewski,jamjest[30].
OpisboskiejopiekiznajdujesięwtekścieSnuksięciaKummy.BógNergalopisującduchasławnegowładcy,któremu
Aszurpozwolił„złupićwszystkiekrajeiwszystkimirządzić”,mówitakżeoopiecebogównadtymwładcą:
[Jego]osobystrzegąbogowieJabru,HumbaiNapruszu,zachowująwzdrowiujegopotomstwo,pilnująjegowojska
iobozu,abyżadenwrógnaswymrydwanieniezbliżyłsiędoniegowczasiewalki[31].
Wpowyższymtekścieopiekaboskadotyczyjużnietylkosytuacjiwojnyiwalkizwrogami,aletakżeobejmuje
potomstwowładcy,codlaludzistarożytnychbyłobardzoistotne.Ogólnyopisopiekibogówznajdujesiętakże
wcytowanymnapisienasteliNabonidazHarran:
NarozkazSina,królabogów,panapanów,którybogowieiboginiemieszkającywniebiewypełniali,narozkaz
Sina–Nannara,Szamasz,Isztar,Adad,Nergalopiekęnadpomyślnościąiżyciemmoimroztoczyli[32].
TakżewokresieperskimwładcydziękowaliAhuraMazdziezaopiekęiłaskę.Wszystkieczyny,jakichdokonali
dlaswegokrajuidlaswegopanowania,zwyklibyliprzypisywaćłascetegowłaśnieboga.KrólDariuszIwinskrypcji
wyrytejnaskaleBehistunopisujepierwszelataswegopanowaniaibunty,któreudałomusięzdławićdziękiłasceAhura
Mazdy:
MówiDariuszkról:Oto,czegodokonałemzłaskiAhuraMazdywciągujednegoitegosamegoroku,odkiedy
zostałemkrólem.Stoczyłem19bitew.DziękiAhuraMazdzieichpokonałemischwytałem9królów.Jednymbył
magimieniemGaumata[33].
WinnejinskrypcjizpałacuwSuzieDariuszponowniepowołujesięnałaskęAhuraMazdy,którypomaga
muwewszystkim,cokolwiekonczyni:
CzczęAhuraMazdę,AhuraMazdamniedarzyswojąpomocą.Cokolwiekrozkazałem,toonuczyniłdlamnietak,
żemisięwiodło.Cokolwiekuczyniłem,wszystkouczyniłemdziękiłasceAhuraMazdy[34].
MotywłaskibożejAhuraMazdyzostałtakżeprzedstawionywikonografiiznajdującejsięwgrobowcuDariuszaI
wpobliżuPersepolis.Głównascenawyrzeźbionanadwejściemdogrobowcaprzedstawiakrólastojącegowmodlitewnej
pozieprzedogniempłonącymnacokole.Pomiędzypostaciąkrólaaogniemwyrzeźbionokrągzeskrzydłamipoobu
stronach.Znaktenpóźniejuważanozasymbolzaratusztrianizmu.Jednazinterpretacjitegoznakuutrzymuje,
żeprzedstawiaonsymboliczniechwarenah,czyliłaskębożą.Władcachciałwtensposóbprzedstawićto,cogłosiły
napisyzinskrypcjicytowanepowyżej:łaskaAhuraMazdyzawszetowarzyszykrólowiiwspierago,cokolwiek
onuczyni[35].
IdeaopiekibożejnadwładcąznanateżbyławpaństwachleżącychpozaMezopotamią.Wspomnianywcześniejkról
ZakkurzpaństwaHamatukazałnapisaćnastelizHazrak,żepanniebios„staćbędzieprzynimizbawigo”.Owo
zbawieniedotyczywybawieniazrąkwrogiejkoalicjikrólów,zktórąmusiałzmierzyćsięZakkur.Mamytuzatem
doczynieniazopiekądotyczącąsytuacjiwojennej.PodobniejestwprzypadkukrólaHazaela—władcyDamaszku,który
nainskrypcjizTellal–Qadiwyryłnapisgłoszący:„Hadadwyruszyłprzedemnąipokonałkażdego,coobróciłsięprzeciw
podstawommojegokrólowania”.KrólMoabuMesza(ok.890–860r.p.n.e.)namonumentalnejsteliopisującejjego
dokonaniaitriumfywojenne,wspominatakżeopiekę,jakącieszysięubogaKemosza.Monarchawzmiankuje
oprzybytku,jakiwystawiłkuczciKemoszawpodzięcezajegoboskąopiekę:
UczyniłemtenprzybytekdlaKemoszawjegocytadeli,jazbudowałemgojakozwycięzca,ponieważonocaliłmnie
