Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Króljakobudowniczyiodnowiciel
Wideologiikrólewskiejpoczesnemiejscezajmowałaideaprzedstawiającamonarchęjakobudowniczegoiarchitekta
—twórcęirealizatoraprzedsięwzięćurbanistycznych,architektonicznychiartystycznych.Króljakobudowniczybył
narzędziemrealizującymboskienakazy.Każdekrólewskiedziełobyłowłączeniemwcyklicznyaktstworzenia
podtrzymującciągłośćmiędzyczasamiprzodkówawspółczesnością.Wtensposóbwładcastawałsięgwarantem
niezmiennościitrwałościzwycięstwanadsiłamichaosu.Działalnośćbudowlanawładcykoncentrowałasięnawznoszeniu
budynkówiurządzeńużytecznościpublicznej,atakżebudowieirestauracjipałacówiświątyń.Tenostatniobowiązek
wypływałtakżezkapłańskichprerogatywkróla.Zkoleibudowaiprzebudowapałacówwiązałasięzprestiżemmonarchy.
Wspaniałypałaczlicznymibudynkamiidziedzińcami,bogatozdobionydziełaminajlepszychartystówukazywał
wielkość,majestatipotęgękróla.Zwłaszczawładcyasyryjscybyliosobiściezainteresowanibudowąiregularnym
otrzymywaniemraportówopostępieprac.Raportytenastępniewłączanodorocznikówkrólewskich,abywtensposób
pozostaćwpamięcipotomnych[99].
WewstępiedoKodeksuHammurabiegowładcababilońskiinformuje,że„nakreśliłplanświątyniEbabbar,cojestjako
siedzibaniebiańska”i„odnowiłświątynięEbabbardlabogaSzamasza,cogowspomaga”.Ponadtokrólprzedstawiasię
jako„odnowicielmiastaEridu”,atakżeten,który„trwalezbudowałsiedzibywmieścieKisz”,„uczyniłwielkimmiasto
Kuta”,„rozszerzyłniwymiastaDilbat”i„ustaliłzarysymiastaKesz”[100].
AsyryjskikrólAszurnasirapliIIprzeniósłstolicęAsyriidoKalach,którezostałorozbudowaneizmodernizowane,
stającsięjednąznajwspanialszychstolicasyryjskich.Władcakazałprzedewszystkimwybudowaćmonumentalny„pałac
niemającyrównegosobie”.Nawapiennejsteliznalezionejwtympałacumonarchaopisujeobszerniebudowęswej
siedziby.Wopisieznajdziemyszczegółoweinformacjeomateriałachużytychdowykończeniawnętrzidekoracjach
ściennychwykonanychnazamówieniewładcy:
Wzniosłempałacskładającysięzgruppomieszczeńozdobionychdrewnembukszpanu,morwy,pistacji,tamaryszku
itopoli,osiemtakichczęścipałacuzprzeznaczeniemnamojąkrólewskąrezydencjędlamojejkrólewskiej
przyjemności;ozdobiłemjeszczodrze.Zaopatrzyłemjewodrzwiazrobionezcedru,cyprysuijałowca,bukszpanu
imorwy,zespolonebrązowymiokuciamiiumieściłemjewotworachdrzwiowychprzypomocysworznizbrązu.
Przedstawiłemmojąwspaniałąodwagę,którąwykazałemwkrajachgórskichiprowincjachnawybrzeżu,przezktóre
przeszedłem,ipodbiłemwszystkietekraje,naobrazachzcegłyglazurowanejumieszczonychnaścianach;
nakazałemwypalićcegłyzniebieskąglazurąiumieścićjepowyżejdrzwi.
Wdalszejczęściinskrypcjiwładcaopisujeswojedokonaniawnowejstolicyasyryjskiej—Kalach.Piszeoprzekopaniu
kanałuodgórnegoZabuizałożeniuogrodównadTygrysem.Królopisujetakżebudowęnowychświątyńiichozdoby:
WKalach,mojejkrólewskiejstolicy,wybudowałemświątynie,którenieistniałyuprzednio;świątynięEnlila
iNinurty,świątynięAdadaiSzali,świątynięGuli,świątynięSina,świątynięNabu,świątynięIsztar,panikraju,
świątyniębóstwSibitti,świątynięIsztar–Kitmuri,świątyniedlawielkichbogówwybudowałemwmieście
izaprowadziłemwnichkultwielkichbogów,moichpanów.Ozdobiłemjeszczodrze.Położyłemnanich,jakosufity,
belkicedroweinakazałemuczynićwielkieodrzwiazcedruspojonegobrązowymiokuciami.Nakazałemobrazy
zbłyszczącegobrązuumieścićnaichdrzwiach.Ichboskimajestatozdobiłemczerwonymzłotemidrogimi
kamieniami.Przedmiotyzezłota,któremojeręcewzięłyjakołupy,ofiarowałemim.ŚwiątynięNinurty,mojego
pana,zaopatrzyłemwwykładzinęzezłotailapislazuli;nakazałemustawićbrązowetablicenaprawoilewoodnich,
umieściłemprzybaziesmokizezłotaświątyniiwyznaczyłemświętadlaNinurtynamiesiąceSzabatiUlul…
Nakazałemwykonaćwczerwonymzłocieidrogichkamieniachposągmojejkrólewskiejosoby,dokładneodbicie
mojejpowierzchownościiumieścićgoprzedmoimpanem,Ninurtą.
Królinformujeponadto,żekazałzaludnićopuszczonemiasta,którepopadływruinę.Piszeoodbudowie,wyposażeniu
iupiększeniunajważniejszychświątyńwkraju[101].Wiemytakże,żeAszurnasirapliIIotoczyłKalachmuremodługości
8kilometrów.Budowlepałacowezokresunowoasyryjskiegobyłyskonstruowanewpodobnysposób.Zzewnątrzbył
tomasywnyblokbezokien,posadowionynacokole.Wewnątrzznajdowałysiędziedzińce,wokółktórychrozmieszczono
licznedużesale,korytarzeimniejszepomieszczeniaoróżnymprzeznaczeniu.Dolnepartieścianidziedzińcówzostały
obłożonepłytamizdekoracjąreliefowąprzedstawiającąscenybatalistyczneipolowania,atakżescenyreligijno–
magiczne[102].
SalmanasarIIIodbudowałwKalachświątynięEzidę,poświęconąboguNabuikilkakrotnieprzebudowywałświątynię
bogaNinurty,którybyłopiekunemnowejstolicy.WładcawybudowałwKalachpałaczobszernymidziedzińcami,tzw.
FortSalmanasara.Byłatobudowla,któraopróczfunkcjireprezentacyjnychiadministracyjnychsłużyłajakoarsenał,
wktórymprzechowywanołupywojenneibroń.Tuteżgromadzilisiężołnierzeprzedwyprawamiwojennymi[103].
Następniwładcyasyryjscywznosilipodobnepałace,budowaliiodnawialiświątynieorazzakładalinowemiasta.
ZnajważniejszychdokonańnależywspomniećprzeniesieniestolicyAsyriidoDurSzarrukinprzezSargonaII
w706r.p.n.e.Nowastolicazostałazbudowanawedługkoncepcjiurbanistycznejwyrażającejideęuniwersalnejwładzy
królanadcałymświatem.Miastozostałootoczonemuramioplaniezbliżonymdokwadratu,któregonarożniki
