Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Wartości,normyizaleceniaetykispołecznej
3.1Dostrzeganeproblemyipostulowanezachowaniawsferzespołecznej
Babilońskaliteraturamądrościowaprzekazałanamzauważaneprzezówczesnychpisarzyproblemyspołeczne,atakże
liczneradydotyczącemądregozachowaniasięiżycia.Częśćztychraddotyczytakichwartościspołecznych
jaksprawiedliwośćspołeczna,pomocdlasłabychiubogich,przyjaźń,itd.Pozatymmożnawniejznaleźćzalecenia
dotyczącekształtowaniawłaściwegopostępowaniaizachowaniasięwsytuacjachspołecznych:krytykękorupcji,
krzywoprzysięstwa,kłótni,oszczerstwikradzieży,apochwałędobrejmowy,wychowaniadzieciitd.
Nierównościspołeczneitowarzyszącyimproblemniesprawiedliwościspołecznejzostałzauważonyiopisany
wDialoguoludzkimnieszczęściu.Cierpiącyrozmówcaprzytaczaprzykładyspołecznegowywyższanialudzibogatych,
którzydopuszczająsięnieprawościkosztembiednychisłabych,którychograbiająiponiżają:
Wywyższająsłowosilnego,wyćwiczonegowzabijaniu,
poniżajązaśbiednego,któryniepopełniłzła.
Umacniajązłego,któremuprzekroczenieprawdysięopłaca,
aprzepędzająprawego,którywolębogaszanuje.
Wypełniajązłotemskarbieczłoczyńcy,
Leczopróżniająschowekbiedaka.
Umacniająwielmożę,uktóregowszystkojestgrzechem,
Słabegozaśniszczą,powalająbezsilnego.
Nawetmnie,słabego,prześladujenowowzbogacony[22]
Jegorozmówca,którytakzdecydowaniebroniłtradycyjnejetykibabilońskiej,wtymjednakaspekcieprzyłączasię
docierpiącejosoby,wskazującnapochlebstwakierowanepodadresemludzibogatych,azkoleiniesprawiedliwe
traktowanieludzibiednych,pozbawionychopieki:
Oczłowiekubogatymłaskawiemówią,pochlebnie:
„Onjestkrólem,bogactwomutowarzyszy”.
Człowiekasłabegotraktująźle,jakzłodzieja,
Przypisująmuniegodziwość,planująmorderstwo.
Złośliwieprzekazująmuwszystkozło,jakprzestępcy,boniemaopieki,
Powalająprzerażeniemitłumiąjakpłomień[23].
Niesprawiedliwośćspołecznabyłanietylkodostrzegana,aleikrytykowana.Abyjejwjakiśsposóbzaradzić,zalecano
pomagaćludziombiednym,potrzebującympożywienia.WAkadyjskichradachmądrościczytamy:
Innemudajpokarm,abyjadł,napój,abypił!
Uszanuj,dajto,ocoprosi,idbajoniego—
ucieszysiętymjegobógopiekuńczy,
topodobasięSzamaszowi,onwynagradzadobro.
Bądźpomocny,czyńdobrzepowszystkiedni![24]
Wliteraturzesapiencjalnejporuszasiętakżeproblemyzwiązanezniewłaściwymwykorzystywaniemdarumowy.
Bardzozdecydowaniepotępionezostająoszczerstwa,wyszydzanie,zniewagiikłótnie.Fałszyweoskarżeniakaranebyły
bardzosurowo.KodeksHammurabiegoprzewidywałkaręśmiercizafałszyweoskarżeniekogośomorderstwo(§1)
lubokradzież(§11),zaśpodejrzenieoczaryrozstrzyganozapomocąsądubożego(§2).Ogoleniempołowygłowykarane
byłooszczerstworzuconenaarcykapłankęlubczyjąśżonę(§127).Prawaśrednioasyryjskiezatakieprzewinieniekarały
takżeogoleniemgłowy,wymierzeniem40kijówimiesięcznąsłużbąkrólewską.Pozatymoszczercamusiałzapłacić
1talentołowiu(Tabl.A,§18).Bardzopodobnabyłakarazaniesłuszneoskarżenieohomoseksualizm—oszczerca
zamiast40otrzymywał50kijów(Tabl.A,§19)[25].
OdkrytywEmarutwórpochodzącyzXIV–XIIIw.p.n.e.InstrukcjeiradySupe–amelizaleca:„Nierzucajoszczerstw
naludziprzedtwymprzyjacielem”[26].KilkakrotniedoproblemutegoodnosząsięAkadyjskieradymądrości:
Sprawdzonaniechbędzietwojamowa,uporządkowanawypowiedź,
jesttogodnemężczyzny,niechcennabędziedlaciebiewypowiedźusttwoich!
Złośliwośćizniewaga,niechbudząwtobiewstręt.
Dowyszydzaniasięnieponiżaj,nieprawidłowegozamysłu.
Szyderca,jegogłowajestmała.
