Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podziałnaaktyisceny,aniekiedydodawalipartiechóru.Używali
przytymstarannej,klasycznejłaciny.Gatunekewoluowałjednak
główniepoprzezdodawaniescenrealistycznych,zwielokrotnienie
postaciKażdego,nasilenieelementówkomicznychlub
satyrycznych.Tosprawiło,żewokresierenesansustałsię
narzędziemwpolemicereligijnejidyskusjachwyznaniowych.
Pierwszemoralitetypowstawaływjęzykachnarodowych
odpoczątkuXVwieku[77].Najbardziejznanymspośródnichpozostał
utwórholenderskipt.Elckerlijc(Każdy)[78]ijegoangielskiprzekład
pt.EverymanautorstwaPetrusaDiesthemiusa.Utwórtenwroku
1536ukazałsięwprzekładziełacińskimChristianusaIschyriusapt.
Homulus,awroku1541wersjatazostaławydrukowana
wKrakowie.Homulusbyłpodstawąkolejnychprzeróbek,wśród
którychnajlepsząokazałsiędramatszkolnyautorstwaGeorgiusa
Macropediusapt.Hecastus(1539),wktórymprzedstawiasięideę
zbawieniawduchuprotestanckim.
PierwszymzeznanychmoralitetówwjęzykupolskimjestSąd
Parysa,królewicatrojańskiego(1542),którymiałwcześniejszą
wersjęłacińskąpt.IudiciumParidisdepomoaureointertresdeas:
Palladem,Iunonem,Venerem(wystawionyw1522r.na
Wawelu)[79].Konstrukcjategodośćnaiwnegoutworuopartajest
nawątkumitologicznym.Głównybohaterdokonujewyboru
pomiędzytrzemaboginiami,zktórychkażdasymbolizujeścieżkę
życiowąiduchową:życieaktywne,kontemplacyjneiprzyjemne.
ZawybórWenus–azatemdrogirozkoszy–bohaterponosikarę,
ginącwpojedynkuiumierającwgrzechu.
Kupiec,podobniejakSądParysa,jestprzeróbką.Rejposłużyłsię
dramatemniemieckiegohumanistyThomasaNaogeorgusa
(Kirchmeyera)pt.TragoediaalianovaMercatorseuiudicium
(1540),bliskimkonwencjiszkolnegodramatuhumanistycznego.
Polskiutwórzostałwydanybezimienniew1549r.wKrólewcu,
sądzącjednakpojęzykutekstu,musiałzostaćnapisanywcześniej
niżŻywotJózefa.Dziełobyłoprawdopodobniegotowejużok.
1543r.,leczautor,świadomyniechęciZygmuntaIStarego
donowinekreligijnych,poczekałzjegoogłoszeniem.
Nagłowiczaninzłagodziłswójdramatwstosunkudooryginału,choć
nadalsłużyłonpolemicewyznaniowej.Wmniejszymstopniu
korzystałrównieżzHomulusa[80].Głównymproblememwdramacie
jestkwestiaprzeznaczenia,wiary,łaskiizbawienia.Rej,
