Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.32
Księgapierwsza.Częśćogólna
osobyzmarłejwcześniej(jeżeliwięcnp.synprzeżyłojca,apochwilizmarł,jeston-wbrakuodmiennego
testamentu-spadkobiercąojcalubprzynajmniejjegowspółspadkobiercą-art.931§1)492.
Wskazanywyżejproblemustawodawcarozstrzygnął,przyjmującwart.32domniemanieprawnejedno-
czesnościśmiercikommorientów.Należyprzytymzaznaczyć,żezgodniezrozpowszechnionympoglą-
demprzepistenmazastosowanienietylkowtedy,gdy-jakstwierdzawnimustawodawca-nkilkaosób
utraciłożyciepodczasgrożącegoimwspólnieniebezpieczeństwa”,awięcgdyśmierćtychosóbjestniewąt-
pliwa(tj.istniejąwszczególnościpodstawydowystawieniakartyzgonuprzezlekarzalubwydaniaprzez
sądpostanowieniaostwierdzeniuzgonu).Przyjmujesię,żeomawianyprzepisstosujesiętakżewtedy,gdy
kilkaosóbzaginęłopodczasgrożącegoimwspólnieniebezpieczeństwaipoupływiewymaganegoustawą
czasudochodzidouznaniaichzazmarłe493.Zastosowaniemart.32dodrugiejzwymienionychkategorii
osóbprzemawiaumiejscowienietegoprzepisuwśródprzepisówouznaniuzazmarłego494(argumentum
arubrica),atakżeargument,żebrakpowodów,dlaktórychwomawianejkwestiiustawodawcamiałby
miećnaceluzróżnicowaniesytuacjiosób,którychśmierćjestniewątpliwa,orazosób,którychśmierćpo-
zwaladomniemywać.Zgodniewięczpowyższymprzekonującympoglądemniezależnieodtego,czychodzi
oosoby,którepodczasgrożącegoimwspólnieniebezpieczeństwautraciłyżycie,czyzaginęły,gdychwili
śmiercitychosóbniedasięinaczejokreślić,jakochwilęichśmiercinależyprzyjąćtęsamąchwilę495.
Wkonsekwencjiwakciezgonuwskazanychwyżejosób(sporządzonymbezuprzedniegopostępowania
ostwierdzeniezgonulubouznaniezazmarłegoalbopoprzeprowadzeniutakiegopostępowania)znajdzie
siętasamadataigodzinazgonu.
2.Jakwynikaztego,oczymbyłamowawyżej,jeżelinp.wpostępowaniachouznaniezazmarłegoojcaoraz
synasądustali-jakonajbardziejprawdopodobne-chwileichśmierci,któreniepokrywająsięzesobą,
domniemanieprzewidzianewart.32nieznajdziezastosowania496.Wtakichprzypadkachdochodziwięc
dojegowzruszenia.
Osobnonależyodnieśćsiędomożliwościwzruszeniadomniemaniajednoczesnościśmiercikommorien-
tówwprzypadku,gdychwilaichśmiercizostałaustalonanapodstawietegodomniemaniaiznalazłaod-
zwierciedleniewaktachzgonu,awcześniej(oiletakiepostępowaniabyłyprowadzone)wpostanowieniach
ostwierdzeniuzgonulubouznaniuzazmarłego.Zagadnienie,czyomawianedomniemaniemacharakter
wzruszalny,analizowanejestwnauceprzedewszystkimwtymwłaśniekontekście.Zwracasiętuuwagę
naograniczenia,jakiedladopuszczalnościprzeprowadzeniadowodu,żekommorienciniezmarlijedno-
cześnie,stanowizwłaszczazasadawyłącznościdowodowejaktówstanucywilnego(art.3p.a.s.c.)orazszcze-
gólnytrybpostępowaniaprzewidzianydladowodzenia,żeosobauznanazazmarłąalboosoba,którejzgon
zostałstwierdzony,zmarławinnejchwiliniżchwilaoznaczonaworzeczeniu(art.539k.p.c.).Konsekwen-
cjąpowyższychrozwiązańjestniedopuszczalnośćdowodzeniawdowolnympostępowaniu(np.wsprawie
ostwierdzenienabyciaspadku)okoliczności,żejedenzkommorientówzmarłwcześniej.Kwestionowanie
chwilijegośmierci(jednoczesnejzchwiląśmierciinnegozkommorientów)powinnoodbywaćsięnain-
nejdrodze.Mianowiciejeżeliaktzgonuzostałsporządzonybezuprzedniegopostępowaniaostwierdze-
niezgonulubouznaniezazmarłego,podważeniewskazanegowakciezgonuczasuśmiercipowinnobyć
dokonywanewdrodzepostępowaniaosprostowanieaktuzgonu(art.35i36p.a.s.c.).Natomiastjeżeliakt
zgonuzostałwystawionynapodstawiepostanowieniaostwierdzeniuzgonulubouznaniuzazmarłego,
492Zob.np.T.Sokołowski[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.A.Kidyba,2012,art.32,nt8;M.Załucki[w:]Kodekscywilny…,red.M.Załucki,2020,
art.32,nt1.
493Taknp.R.Strugała[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2019,art.32,nt1i2;M.Załucki[w:]Kodekscywilny…,
red.M.Załucki,2020,art.32,nt3;zob.teżM.Pazdan[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1057-1060.Odmienne
stanowiskozajmujeK.Mularski,któregozdaniemart.32niedotyczyosób,wstosunkudoktórychznajdujezastosowanieinstytucjauznania
zazmarłego-zob.szerzejK.Mularski[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.M.Gutowski,2018,art.32,nt2.
494Zob.J.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2016,art.32,nt2;R.Strugała[w:]Kodekscywilny…,
red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2019,art.32,nt1.
495Por.S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.318;Z.Radwański,A.Olejniczak,Prawo…,2013,s.155.
496Por.np.postanowienieSNz28.09.2016r.,IIICSK325/15,LEXnr2709543;S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzy-
bowski,1985,s.318.
128
AnitaLutkiewicz-Rucińska
