Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.33
Księgapierwsza.Częśćogólna
(np.prostaspółkaakcyjna)
503
.Cowięcej,konstrukcjeosobowościprawnejpróbujesięwykorzystaćwposzuki-
waniuodpowiedzinapytaniadotyczącesztucznejinteligencji,wszczególnościwkontekścieodpowiedzialności
zawyrządzoneszkody(np.ktoodpowiadazawypadekautomatyczniesterowanegopojazdu)
504
.
2.Komentowanyprzepiswprowadzadopolskiegoporządkuprawnegonormatywną(formalną)metodęre-
gulacjiosobowościprawnejosóbprawnych.Oznaczaona,żeprzepisprawawskazujeexplicitejednostki
organizacyjne,któreuznajezaosobyprawne505.Należywtymmiejscupodkreślić,żeustawodawcanie
zdefiniowałpojęciajednostkiorganizacyjnej,możnajednakprzyjąć,żejesttostanowiącysubstratosoby
prawnejbytprawny(konstrukcjaprawna)będącyadresatemniektórychnormprawnych506.Codozasady
statuspodmiotuprawacywilnegoposiadajątylkotakiejednostkiorganizacyjne,którymustawaprzyzna-
jezdolnośćprawną,choćwobrocieprawnymfunkcjonująkonstrukcjeprawne,będąceadresataminorm
prawnych,niemającenagruncieprawacywilnegozdolnościprawnej(np.spółkacywilna)507.Jednostkę
organizacyjnącharakteryzujem.in.możliwośćjejoznaczeniawsposóbwyodrębniającyodinnychosób,
wtymfizycznych,wewnętrzneuporządkowanie(struktura),wtymnormatywneokreślenierelacjiosóbją
tworzącychzjednostkąorganizacyjną,atakżemożliwośćprzypisaniajejprawiobowiązków508.
3.Dyspozycjaart.33przyznajeosobowośćprawnąSkarbowiPaństwa(por.komentarzdoart.34)ijednostkom
organizacyjnymutworzonymnapodstawieprzepisówszczególnych.Tymsamymosobyprawnefunkcjonu-
jąwróżnychformachireżimachprawnychwzależnościodceluichpowstania.Dlaprzykładujakotypy
osóbprawnychwymienićmożnachociażbyspółkiprawahandlowego-zograniczonąodpowiedzialnością
iakcyjną509,spółdzielnie510,stowarzyszenia511,fundacje512,aleteżpartiepolityczne513czyuczelniewyższe514.
Osobamiprawnymisąteżjednostkisamorząduterytorialnego-gminy,powiaty,województwa515.Osoby
prawnemożnadzielićnaróżnekategoriewzależnościodichspecyfikiistosowanegokryterium.Wza-
leżnościodtego,czysubstratemosobyprawnejsąinneosoby,czymajątek,możemydokonaćichpodziału
nakorporacyjneizakładoweosobyprawne.Korporacyjnymiosobamiprawnymisąprzykładowospółki
ifundacje,azakładowymiosobamiprawnymistowarzyszeniaczypartiepolityczne.Innympowszechnie
stosowanympodziałemjestpodziałnapubliczneiprywatneosobyprawnewoparciuokryteriumpocho-
dzeniamajątkuisposobupowstania.Należywtymmiejscuzaznaczyć,żewdoktrynieistniejąróżneteorie
powstaniaosobowościprawnej,spośródktórychnależywymienićchociażbyteorięfikcjiczyteoriereali-
styczne.Skupiająsięonewdwóchgłównychnurtach,którealbouznająosobyprawnezapewnegorodzaju
fikcję,odmawiającimprzymiotubytu(np.teoriafikcji),alboprzyznająosobieprawnejstatusodrębnego
bytu,którymawłasneinteresy(np.teorierealistyczne)516.Istniejerównieżwieleteorii,któremożna,wza-
leżnościodprzyjętejmetodologii,sklasyfikowaćzarównojakoteoriezbliżonedoteoriifikcji,jakiteorii
realistycznych(np.teoriamajątkucelowegomówiąca,żeosobaprawnajestbezpodmiotowymmajątkiem
503Natematewolucjiosóbprawnychzob.M.Skory,Osobowośćprawnawsferzestosunkówgospodarczych-wybranezagadnieniakonstrukcyjne,
s.162-169,https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/108807/edition/104510/content(dostęp:18.03.2024r.),atakżeP.Kuźnicki,
Granicaosobowościprawnejspółkikapitałowej,Warszawa2022,s.16-22i47-52.
504Zob.więcejA.Krasuski,Statusprawnysztucznegoagenta.Podstawyprawnezastosowaniasztucznejinteligencji,Warszawa2021,passim.
505J.Frąckowiak[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1127;M.Skory,Osobowośćprawna…,s.170.Por.wyrokSN
z14.02.2008r.,IICSK502/07,LEXnr496376.
506M.Skory,Osobowośćprawna…,s.174.Odnośniedopojmowaniajednostkiorganizacyjnejwprawiezob.więcejA.Całus,Konstrukcja
irodzajeosóbprawnych,ichrejestracjaizakresregulacjiwkodeksiecywilnym,Prz.Leg.1997/2,s.40-87;J.Frąckowiak[w:]SystemPrawa
Prywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1128-1139.
507J.Frąckowiak[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1133.
508J.Frąckowiak[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1134-1136.
509Art.12k.s.h.
510Art.11§1pr.spółdz.
511Art.17ust.1pr.stow.
512Art.7ust.2ustawyz6.04.1984r.ofundacjach(Dz.U.z2023r.poz.166).
513Art.16u.p.p.
514Art.9ust.1ustawyz20.07.2018r.-Prawooszkolnictwiewyższyminauce(Dz.U.z2023r.poz.742zezm.).
515Art.2ust.2u.s.g.,art.2ust.2u.s.p.,art.6ust.2u.s.w.Zob.teżart.165ust.1KonstytucjiRP.
516M.Skory,Osobowośćprawna…,s.169;T.Targosz,Nadużycieosobowościprawnej,Kraków2004,rozdział2Wposzukiwaniuistotybytuosoby
prawnej.
130
FilipCzuchwicki
