Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TytułIII.Mienie
Art.55
niężneświadczeniaokresowe182.Zasadnebyłobyjednakprzyjęcie,żesamoprawoorazjegosurogat,czyli
przedmiotświadczeniagłównego,zarównopierwotnego,jakiwtórnego,niemogąbyćkwalifikowanejako
pożytkiprawa.Przypadająonewierzycielowinapodstawiewierzytelności,niebędącjednakpożytkami.
Pożytkówprawaniestanowiątakżedochodyuzyskanebezprawnie,np.wwynikunadużyciaprawaitp.
2.Spornajestdopuszczalnośćpodziałupożytkówprawa,zawzorempożytkówrzeczy,napożytkinaturalne
icywilne;zatakimpodziałemopowiadasięczęśćdoktryny,wskazując,żeart.55,dotyczącyzasadprzypa-
daniapożytkówpodmiotomuprawnionym,wprowadzauniwersalnypodziałwszystkichpożytkównadwie
kategoriepożytkównaturalnychicywilnych,którypowinienmiećzastosowanietakżewprzypadkupożyt-
kówprawa183;oponenciuznajązaśdopuszczalnośćwyznaczaniapożytkównaturalnychtylkowramach
kategoriipożytkówrzeczy184.Przyzałożeniu,żepojęciepożytkówprawaodnosisiętylkodotakichpraw
podmiotowych,którychprzedmiotemniejestrzeczbądźinnyprzedmiotmaterialny,zwymienionegopo-
działunależałobyzrezygnować,zakładając,żepożytkiprawaniemogąbyćutożsamianeanizpożytkami
naturalnymi,anizcywilnymi,tworzącodrębnąkategoriędochodów.
Art.55.[Uprawnieniadopobieraniapożytków]
§1.Uprawnionemudopobieraniapożytkówprzypadająpożytkinaturalne,którezostałyodłączoneodrzeczy
wczasietrwaniajegouprawnienia,apożytkicywilne–wstosunkudoczasutrwaniategouprawnienia.
§2.Jeżeliuprawnionydopobieraniapożytkówpoczyniłnakładywceluuzyskaniapożytków,któreprzypadły
innejosobie,należymusięodniejwynagrodzeniezatenakłady.Wynagrodzenieniemożeprzenosićwartościpo-
żytków.
1.Komentowanyprzepisznajdujezastosowaniewprzypadkuzmianypodmiotuuprawnionegodopobiera-
niapożytków;wprowadzaonzasadyprzypadaniapożytkówposzczególnympodmiotomuprawnionym.
Dlapożytkównaturalnychzastosowanotzw.zasadęsubstancjalną,wedługktórejorzeczowymprawie
dopożytkówdecydujemomentodłączeniaichodrzeczymacierzystej185.Regułatajestzharmonizowana
zart.190,wedługktóregoodłączenierzeczypowodujenabycieprzezuprawnionegowłasnościpożytków
naturalnych.Uprawnionemuprzypadajązarównotepożytki,którepobrał,jakrównieżte,którychniezdą-
żyłpobraćprzedutratąprzysługującegomuuprawnienia,jeżelibyłyonejużwtedyoddzieloneodrzeczy
macierzystej(np.naskuteksiłnatury).Samooddzieleniewywołujebowiemskuteknabyciaichwłasności.
Zaletąomawianejregulacjijestnatychmiastoweustaleniepodziałupożytków,któregorezultatjestznany
jużwchwilizmianyosobyuprawnionejdoichpobierania,bezkoniecznościoczekiwanianazakończenie
okresuproduktywnego,anastępniepodsumowanieirozliczeniejegorezultatu,jaktomamiejscewprzy-
padkupożytkówcywilnych.
2.Przypadaniepożytkówcywilnychpodlegazasadzieproratatemporis,czyliproporcjonalnemupodziałowi
wedługczasutrwaniauprawnieńpodmiotówuczestniczącychwpodziale.Podziałnastępujetylkowra-
machtegookresuproduktywnego186,którybyłwtoku,gdydoszłodozmianypodmiotuuprawnionego187.
Naprzykładwprzypadkuumowynajmu,któraprzewidujecomiesięcznąpłatnośćczynszu,okresempro-
duktywnymjestmiesiąc;gdybydoszłowjegotokudozmianypodmiotuwynajmującego,należałobydoko-
naćpodziałuczynszumiędzydotychczasowegoinowegowynajmującego.Pozostałeokresyproduktywne,
którychrozpoczęcieizakończenienastąpiłopodczastrwaniauprawnieniategosamegopodmiotu,niepod-
182J.Górecki,Użytkowaniewierzytelności,nRejent”1998/10,s.29-41;K.Dadańska[w:]Kodekscywilny…,t.2,red.A.Kidyba,2009,s.207,
iK.Zaradkiewicz[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.K.Pietrzykowski,2011,s.946.
183S.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.468-469;M.Bednarek,Mienie…,s.171;S.Rudnicki[w:]S.Dmow-
ski,S.Rudnicki,Komentarzdokodeksucywilnego.Księgapierwsza.Częśćogólna,Warszawa2004,s.205;E.Niezbecka[w:]Kodekscywilny…,
t.1,red.A.Kidyba,2009,s.270.
184Zob.np.nagruncieprawaużytkowaniaE.Gniewek[w:]Kodekscywilny.Komentarz,red.E.Gniewek,Warszawa2011,s.125.
185Odrzuconowięctzw.zasadęwytwórczości(zasadęprodukcyjną),wedługktórejpożytkipowinnyprzypadaćtemu,ktoprzyczyniłsiędoich
powstania,jakozapracowanedobro.Zob.W.Bojarski,Pożytkinaturalnewprawierzymskim,Toruń1979,s.39,iM.Chlamtacz,Podział
pożytkówprzyzmianieosóbdoichpoboruuprawnionychwedługpolskiegoprojektuprawarzeczowego,RPEiS1938/4,s.376.
186Np.wprzypadkuumowynajmuprzewidującejcomiesięcznąpłatnośćczynszuokresemproduktywnymjestmiesiąc.
187A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne…,2001,s.226.
AnnaSylwestrzak
179
