Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.553
Księgapierwsza.Częśćogólna
zastosowaniedowszystkichstosunkówcywilnoprawnych,oileustawyszczególneniedefiniująnawłasne
potrzebygospodarstwarolnego224.
3.Gospodarstworolnestanowizespółskładnikówmaterialnychiniematerialnychstanowiącychlubmo-
gącychstanowićzorganizowanącałośćgospodarczą.Wnauceakcentujesięnpojemność”definicjigospo-
darstwarolnego,któramożeobejmowaćróżneskładniki,niezależnieodtytułuprawnego,jakiprzysługuje
względemtychżewłaścicielowigospodarstwa225.Wskładgospodarstwamogąwchodzićnieruchomościrol-
nestanowiącejegowłasność,będącewużytkowaniuwieczystym,użytkowane,dzierżawione,anawetnieru-
chomości,którymiwłaścicielwładabeztytułuprawnego,np.jakosamoistnyposiadacz226.Równieżczęści
nieruchomościrolnychmogąstanowićskładnikgospodarstwarolnego227.Ponadtopojęcietoobejmujetakże
inneelementy,któreniezostaływprostwymienione,np.płodyrolneizapasyczyinwentarz,przezktóry
rozumiesięmaszyny,narzędziaizwierzęta,czylirzeczyruchomewykorzystywanedoprowadzeniagospo-
darstwarolnegoiprzeztowchodzącewjegoskład228.Wkonsekwencjiwymagapodkreślenia,żekatalog
zart.553macharakterotwarty,awyodrębnienieelementówwchodzącychwskładgospodarstwarolnego
następujewoparciuokryteriumfunkcjonalneiorganizacyjne229.Świadczyotymokoliczność,żeskładniki
gospodarstwarolnegozostałyprzezustawodawcęwymienionetakżeprzywykorzystaniuterminologiieko-
nomicznej230.Funkcjonalnawięźmiędzyposzczególnymimaterialnymiskładnikamigospodarstwarolnego
opierasięnadwóchelementach:obiektywnychwłaściwościachtychskładnikówiichusytuowaniuwzglę-
demsiebieoraznasubiektywnymakciewłączeniaichdoprocesugospodarowania231.Dominujepogląd,
żekoniecznymelementemgospodarstwarolnegojestnieruchomośćrolna,zkoleibrakktóregokolwiek
innegozeskładnikówgospodarstwarolnego(np.inwentarzażywego,narzędzi,budynkówitp.),wymienio-
nychwart.553,nieświadczyotym,żepozostałeskładnikiniestanowiągospodarstwarolnego232.
Jednocześnieart.553niewprowadzakryteriumobszarowegodlawypełnieniaomawianejdefinicjigospo-
darstwarolnego233.Kryteriaobszarowemogąwynikaćzeszczególnychregulacjidotyczącychgospodarstw
rolnych,np.art.1058k.c.,art.2pkt2u.k.u.r.
4.Dyskusyjnejestzagadnienie,czydogospodarstwarolnegowrozumieniuart.553zastosowanieznajdzie
art.552.Możnaznaleźćstanowiskaaprobujące,wświetlektórychgospodarstworolnejakocałośćmożebyć
przedmiotemjednejczynnościprawnej234.Wyrażonotakżestanowiskaodmienne,uzasadnianezwłaszcza
wykładniąsystemową235.Należypodzielićpierwszyztychpoglądów,mającprzedewszystkimnauwadze
konstrukcyjnepodobieństwoprzedsiębiorstwaigospodarstwarolnegowrozumieniuprzepisówkodek-
sowych,aponadtouwzględniającezasadęracjonalnościustawodawcy.Skorobowiemniektóreprzepisy,
równieżtepozakodeksowe,wyraźnietraktujągospodarstworolnejakosamodzielnyprzedmiotobrotu236
(przykładowoart.554,213k.c.czyart.84u.u.s.r.),tobrakjestjurydycznychprzeciwskazań,abywyłączać
224Zob.m.in.art.2pkt2u.k.u.r.,art.2ust.1ustawyz15.11.1984r.opodatkurolnym(Dz.U.z2020r.poz.333).
225Odmienniejednak,stwierdzając,żedecydującesąkryteriawłasnościowe-M.Ptaszyk,Nowezasadyobrotunieruchomościamirolnymiinter
vivos,PiP1991/7,s.54.
226Zob.m.in.Z.Truszkiewicz,Nieruchomośćrolna…,s.170.
227M.Zalewski,Nieruchomościleśnejakoskładnikgospodarstwarolnego,nStudiaIuridicaToruniensia”2009/1,s.47.
228Zob.M.Bednarek,Mienie…,art.553.
229Przykładowoworzecznictwieprzyjęto,iżstawwykonanyprzezrolnikananieruchomościwykorzystywanejpodpastwiskoiuprawędrzew
owocowych,połączonejznieruchomościąsiedliskową,wceluochronytychnieruchomościprzedtworzeniemsięrozlewiskawskutekwód
spływającychzsąsiednichnieruchomościnależącychdoinnychosóbjesturządzeniemwrozumieniuart.553k.c.-takwwyrokuSN
z23.06.2022r.,IICSKP731/22,LEXnr3455685.
230M.A.Zalewski,Nieruchomości…,s.45.
231M.A.Zalewski,Nieruchomości…,s.62.
232Takm.in.Z.Truszkiewicz,Zakresstosowaniaustawyokształtowaniuustrojurolnegoponowelizacjiz2016r.,nRejent”2017/7,s.120.Zorzecz-
nictwazob.wyrokNSAwWarszawiez20.09.1991r.,IISA669/91,LEXnr10260;wyrokNSAz20.01.2022r.,IIOSK1094/19,LEXnr3331162.
233Zob.M.Ptaszyk,Nowezasady…,s.53.Zorzecznictwazob.wyrokSNz5.02.1998r.,IPKN511/97,LEXnr34483.
234Takm.in.W.J.Katner[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,s.1355.
235Takm.in.S.Rudnicki[w:]S.Dmowski,S.Rudnicki,Komentarzdokodeksucywilnego.Księgapierwsza.Częśćogólna,Warszawa2011,s.254;
E.Skowrońska-Bocian,M.Warciński[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.K.Pietrzykowski,2020,art.551,nt4.
236Zob.J.D.Łobos-Kotowska[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.M.Habdas,M.Fras,2018,s.446.
184
MałgorzataBalwicka-Szczyrba
