Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.5
Księgapierwsza.Częśćogólna
nieniuzwłaszczaprzyczynopóźnieniawierzyciela,długościterminuprzedawnieniaiopóźnieniawierzyciela,
któreniepowinnobyćnadmierne,orazcharakterudochodzonychroszczeń69.
13.Wzakresieprawarzeczowegoorzecznictwodostarczaprzykładówzastosowaniaart.5m.in.wobecżą-
daniazniesieniawspółwłasnościnieruchomości70,wobecdopłatlubspłatprzysługującychwspółwłaści-
cielowiwzwiązkuzsądowymzniesieniemwspółwłasności71orazroszczeniaoopłatęrocznąnależnąza
użytkowaniewieczyste72;wdoktryniewskazanonp.namożliwośćuznaniazanadużyciepraważądania
wynagrodzeniazaustanowieniesłużebnościprzesyłu73.Dopuszczalnośćstosowaniaart.5wobecroszczenia
windykacyjnegojestnatomiastworzecznictwiesporna-wniektórychwypowiedziachSądNajwyższykwe-
stionujemożliwośćjegoocenypodkątemnadużyciaprawa,winnychzaśdopuszczaoddalenieroszczenia
windykacyjnegowzupełniewyjątkowychprzypadkach74.Analogicznewątpliwościpowstająwodniesieniu
dopowództwanegatoryjnego75.
14.Spośródlicznychprzypadkówzastosowaniawpraktyceart.5wprawiezobowiązańwymienićmożna
m.in.uznaniezanadużycieprawapotrącenia76orazżądaniazwrotunienależnegoświadczeniaspełnione-
gonapodstawienieważnejczynnościprawnej77,jakrównieżżądaniekaryumownej78,atakżeobniżenie
napodstawieart.5odszkodowania79,miarkowaniazadośćuczynienia80orazroszczeniaorentę81.Doktryna
wskazujenamożliwośćtakiejkwalifikacjiżądaniaspełnieniaświadczeniaodokreślonegodłużnikasolidar-
nego82.Zkoleiwodniesieniudodochodzeniaroszczeńprzezwierzycieliwsytuacji,gdyzpowodurestrykcji
wynikającychzpandemiiSARS-CoV-2dłużnikczasowobyłpozbawionyprawadoprowadzeniadziałalności
gospodarczej,wyrażonostanowisko,iżniemożnarealizacjiprawwierzycielakwalifikowaćautomatycznie
jakonadużyciaprawa83.
15.Wprawiespadkowymprzykładzastosowaniaart.5stanowiąrozstrzygnięciawprzedmiociezachowku,
któregożądaniewwypadkachwyjątkowychmożebyćuznanezanadużycieprawa84;zagadnienietojest
sporne(zob.komentarzdoart.991,pktIV).Zkoleiwprawierodzinnymwartouwypuklićdopuszczal-
nośćstosowaniaart.5k.c.wsprawieoustanowienierozdzielnościmajątkowej85,dopuszczalnośćobniżenia
spłat/dopłatprzypodzialemajątkuwspólnegomałżonkównapodstawieart.586,dopuszczalnośćoddalenia
powództwaozaprzeczeniemacierzyństwanapodstawieart.5zuwaginaochronęustabilizowanychstosun-
69M.in.wyrokSNz2.03.2022r.,IICSKP90/22,LEXnr3358185;wyrokSNz2.10.2020r.,IIICSK74/18,LEXnr3070101;wyrokSNz8.09.2020r.,
VCSK532/18,LEXnr3051766;wyrokSNz6.12.2019r.,VCSK380/18,LEXnr2783298;wyrokSNz9.08.2016r.,IICSK719/15,OSNC2017/5,
poz.60.Wdoktryniezob.A.Bera-Adamczyk,Aksjologiaprzedawnienia,nIusNovum”2022/3,s.79-90.
70UchwałaSNz24.01.2007r.,IIICZP117/06,OSNC2007/11,poz.165.
71PostanowienieSNz20.04.2023r.,IICSKP430/22,LEXnr3571728.
72WyrokSNz29.09.2017r.,VCSK618/16,LEXnr2407350.
73B.Rakoczy,Problematykawynagrodzeniazaustanowieniesłużebnościprzesyłunanieruchomościgminynarzeczprzedsiębiorstwawodocią-
gowo-kanalizacyjnego,Sam.Ter.2014/6,s.27-33.
74Wprzedmiocieroszczeniawindykacyjnegozob.np.wyrokSNz21.06.2023r.,IICNPP25/22,OSNC2024/1,poz.10;wyrokSNz3.10.2000r.,
ICKN287/00,OSNC2001/3,poz.43;wyrokSNz30.05.2000r.,IVCKN28/00,LEXnr303361.Wdoktryniezob.W.Borysiak,Ochrona
własnościanadużycieprawa,St.Iur.2010/52,s.17-39.
75Wwyrokuz24.05.2023r.,IINSNc210/23,OSNKN2023/3,poz.9,SądNajwyższy,powołującsięnazagwarantowanąwart.21Konstytu-
cjiRPochronęprawawłasności,stwierdził,żeniedopuszczalnejestoddaleniepowództwawindykacyjnegooraznegatoryjnegonapodstawie
art.5k.c.
76WyrokSNz2.12.1985r.,IVCR211/85,LEXnr8739.
77WyrokSNz15.09.2016r.,ICSK615/15,LEXnr2151396.
78WyrokSNz26.04.2022r.,IICSKP81/22,LEXnr3431460.
79WyrokSNz26.06.1980r.,IICR164/80,OSNC1981/4,poz.61.
80WyrokSNz30.07.2021r.,VCSKP236/21,LEXnr3253698.
81WyrokSAwBiałymstokuz18.04.2002r.,IACa399/02,OSA2003/3,poz.12.
82K.Padrak,„Solidarność”dłużników,Zam.Pub.Dor.2007/2,s.60-68.
83P.Dolniak,Transakcjehandlowewczasiepandemii,PPH2021/8,s.42-49.
84M.in.postanowienieSNz27.08.2020r.,VCSK173/20,LEXnr3053969;zob.teżnp.P.Rafałowicz,Realizacjaprawadozachowkuanadużycie
prawapodmiotowego,PS2019/1,s.64-74,iD.Miler,Miarkowaniezachowkuwświetlepraktykiorzeczniczej,KPP2017/1,s.75-108.
85PostanowienieSNz22.08.2022r.,ICSK588/22,LEXnr3411334.
86PostanowienieSNz21.04.2023r.,IICSKP2117/22,LEXnr3585096;postanowienieSNz22.09.2020r.,ICSK657/18,LEXnr3158152,zglosą
A.Szczekali,nPalestra”2021/10,s.93-102.
64
AnnaSylwestrzak
