Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.14
Księgapierwsza.Częśćogólna
przyorzekaniuoubezwłasnowolnieniupowinnymiećznaczenieuwarunkowaniadotyczącedanejosobyfizycz-
nej,anieinteresyinnychosób,nawetosóbjejbliskich
105
.Wypadapodkreślić,żenawetjeżelizostałyspełnione
ustawoweprzesłankiubezwłasnowolnienia,sądniemaobowiązkugoorzec,cowynikazużytegoprzezustawo-
dawcęsłowanmoże”
106
.Sądpowinienzatembraćpoduwagęcelowośćubezwłasnowolnieniaocenianąpodkątem
interesówosoby,któramiałabyzostaćubezwłasnowolniona
107
.Wymagaodnotowaniazauważalnyobecniewzrost
liczbysprawoubezwłasnowolnienie
108
.
5.Skutkiorzeczeniaoubezwłasnowolnieniucałkowitymsądalekoidące.Osobaubezwłasnowolnionaniema
zdolnościdoczynnościprawnych,acozatymidzie-niemożeskutecznieuczestniczyćwobrociecywilno-
prawnym.Poważnąkonsekwencjąjestbrakmożnościzawarciaprzeztęosobęmałżeństwa(art.11§1k.r.o.)
czyteżpowstanieexlegepomiędzyniąajejmałżonkiemprzymusowejrozdzielnościmajątkowej(art.53
§1k.r.o.).Dlaubezwłasnowolnionegocałkowicieustanawiasięopiekę,chybażepozostajeonjeszczepod
władząrodzicielską(art.13§2k.c.).Wobecpowyższegonasuwasięwniosek,żewykorzystanietejinstytu-
cjipowinnomiećcharakterostateczny,czyliograniczaćsiędoprzypadków,gdyniemainnychmożliwości
ochronyuzasadnionychinteresówdanejosoby,awykluczeniejejzobrotujestkonieczne109.
6.Postępowaniewsprawachoubezwłasnowolnieniejesturegulowanewart.544in.k.p.c.Wnajnowszym
orzecznictwiewyrażonotrafnypogląd,iżwniosekoubezwłasnowolnieniemożezłożyćtakżeosoba,która
mabyćubezwłasnowolniona110.Podokonanejw2007r.111nowelizacjiubezwłasnowolnionymożewystąpić
takżezwnioskiemouchyleniealbozmianęubezwłasnowolnienia112.
Art.14.[Skutkiprawnebrakuzdolnościdoczynnościprawnych]
AnitaLutkiewicz-Rucińska
§1.Czynnośćprawnadokonanaprzezosobę,któraniemazdolnościdoczynnościprawnych,jestnieważna.
§2.Jednakżegdyosobaniezdolnadoczynnościprawnychzawarłaumowęnależącądoumówpowszechnieza-
wieranychwdrobnychbieżącychsprawachżyciacodziennego,umowatakastajesięważnazchwiląjejwykonania,
chybażepociągazasobąrażącepokrzywdzenieosobyniezdolnejdoczynnościprawnych.
1.Zgodniezart.14§1czynnościprawnedokonaneprzezosobęniezdolnądoczynnościprawnych,awięc
osobę,któranieukończyłalat13,orazosobęubezwłasnowolnionącałkowicie,sąnieważne.Jesttonieważ-
nośćbezwzględna,cooznacza,że:
1)czynnośćprawnajużodchwilijejdokonania(abinitio)niewywołujezamierzonychskutkówprawnych;
2)nieważnośćczynnościprawnejistniejezmocyprawa(ipsoiure);
3)faktjejnieważnościjestprzezsądbranypoduwagęzurzędu;
4)jesttonieważnośćskutecznaergaomnes,tj.możesięnaniąpowołaćkażdyzainteresowanypodmiot;
5)czynnośćprawnanieważnabezwzględnieniemożestaćsięczynnościąważną,awięcniepodlega
tzw.konwalidacji,przyczymzgodniezdominującympoglądemodzasadytejistniejąwyjątki113.
105M.Balwicka-Szczyrba,A.Sylwestrzak,Instytucjaubezwłasnowolnienia…,s.162.Por.takżepostanowieniez8.01.1966r.,IICR412/65,
LEXnr399;postanowienieSNz29.12.1983r.,ICR377/83,LEXnr8582.
106Zob.M.Tomaszewska,Charakterprawnydecyzjioubezwłasnowolnieniuwsądowymstosowaniuprawa,Toruń2008,s.60in.
107Zob.szerzejM.Balwicka-Szczyrba,A.Sylwestrzak,Instytucjaubezwłasnowolnienia…,s.163.
108Zob.M.Domański,Analizamożliwościwprowadzeniainstytucjipośredniejpomiędzyinstytucjąkuratoradlaosobyniepełnosprawnej
(art.183k.r.o.)ainstytucjąubezwłasnowolnienia,Warszawa2022,s.15.
109M.Balwicka-Szczyrba,A.Sylwestrzak,Instytucjaubezwłasnowolnienia…,s.163.
110Zob.uchwałaSNz28.09.2016r.,IIICZP38/16,LEXnr2113365.
111Ustawaozmianieustawy-Kodekspostępowaniacywilnegoorazniektórychinnychustawz9.05.2007r.(Dz.U.Nr121,poz.831).Wskazana
nowelizacjawzmocniłagwarancjeprocesoweosobyubezwłasnowolnianej.
112Zob.szerzejM.Balwicka-Szczyrba,A.Sylwestrzak,Instytucjaubezwłasnowolnienia…,s.160.
113Natematcechczynnościprawnejnieważnejbezwzględniezob.np.B.Lewaszkiewicz-Petrykowska[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzy-
bowski,1985,s.706-709;Z.Radwański,M.Gutowski[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.2,Prawocywilne-częśćogólna,red.A.Olejniczak,
Z.Radwański,Warszawa2019,s.543-546;A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne…,2020,s.424-425.Natematkonwalidacjiczyn-
nościprawnejnieważnejbezwzględniezob.np.R.Trzaskowski,Skutkisprzecznościumówobligacyjnychzprawem,Warszawa2013,s.435-472
ipowoływanatamliteratura.Należyzaznaczyć,żeodkonwalidacjinieważnejczynnościprawnejodróżniasięjejtzw.konwersję-natentemat
zob.np.Z.Radwański,M.Gutowski[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.2,red.Z.Radwański,A.Olejniczak,2019,s.552-557.
86
AnitaLutkiewicz-Rucińska
