Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.15
Księgapierwsza.Częśćogólna
Trzeciąprzesłankęważnościumowyobjętejprzepisemart.14§2stanowiwymóg,abyzawartaumowanie
pociągałazasobąrażącegopokrzywdzeniaosobyniezdolnejdoczynnościprawnych.Tylkozatemrażące
pokrzywdzenietejosobywykluczanstaniesięważną”zawartejprzezniąumowy.Pokrzywdzenieniemające
takiegokwalifikowanegocharakterumożejednakskutkowaćsankcjąbezwzględnejnieważnościumowy
wynikającązinnychprzepisów(np.zart.58§1)bądźrodzićjeszczeinnekonsekwencjeprawne(np.prze-
widzianewart.86lub388)123.
Ciężardowodu,żeumowapociągazasobąrażącepokrzywdzenieosobyniezdolnejdoczynnościprawnych,
spoczywanaosobie,którasięnatakiepokrzywdzeniepowołuje.Wniosektenwynikaztreściart.14§2,
tj.zużytegownimsformułowanianchybaże”124.
3.Konstrukcjaprawnaprzyjętaprzezustawodawcęwart.14§2stanowiwnauceprzedmiotdyskusji.Zgodnie
ztradycyjnąkoncepcjąprzepistenprzewidujekonwalidacjębezwzględnienieważnejczynnościprawnej125.
Uzasadniająctękoncepcję,wskazujesięwszczególności,żeosobaniezdolnadoczynnościprawnychma
zwoliustawodawcyzdolnośćdokonwalidacjiswymwłasnymdziałaniem,wgranicachokreślonychwart.14
§2,nieważnejczynnościprawnej126.Wmyślnowszejinterpretacjiart.14§2ustawodawcawprzepisie
tymzmodyfikowałregułęwyrażonąwart.12.Modyfikacjitejdokonałwtensposób,żeprzyznałosobom
niemającymzdolnościdoczynnościprawnychograniczonąiwarunkowąkompetencjędodokonywania
czynnościprawnychrodzajuokreślonegowart.14§2127.Zaprezentowanekoncepcjesąwnaucenajbardziej
rozpowszechnione;przedstawionojednaktakżeinnepunktywidzenia128,atoczącejsięwtymzakresiedys-
kusjiniemożnauznaćzazakończoną.
Art.15.[Ograniczonazdolnośćdoczynnościprawnych]
Ograniczonązdolnośćdoczynnościprawnychmająmałoletni,którzyukończylilattrzynaście,orazosobyubez-
własnowolnioneczęściowo.
1.Zgodniezart.15ograniczonązdolnośćdoczynnościprawnychmają:
1)małoletni,którzyukończylilat13,oraz
2)osobyubezwłasnowolnioneczęściowo.
Ozaliczeniudopierwszejgrupyosóbmającychograniczonązdolnośćdoczynnościprawnychprzesądzają
łączniedwakryteria:wiekpowyżejlat13orazmałoletność.Wiekosobyfizycznejobliczanyjeststosow-
niedoart.112,natomiastuzyskaniepełnoletnościzostałouregulowanewart.10.Dodrugiejgrupynależą
osoby,wstosunkudoktórychistniejeprawomocnepostanowieniesąduwydanenapodstawieart.13.
Należyzaznaczyć,żewyliczeniezawartewart.15k.c.niejestkompletne,ponieważosobamioograniczonej
zdolnościdoczynnościprawnychsątakżeosoby,którymwpostępowaniuoubezwłasnowolnieniezostał
ustanowionytzw.doradcatymczasowy(art.549§1k.p.c.).
123P.Księżak[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.14,nt6.
124Taknp.J.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2016,art.14,nt4.
125Zakoncepcjątąopowiadająsięm.in.M.Pazdan[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,rozdz.XIV,nb67;R.Trzaskowski,
Skutki…,s.446i461-462;A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne…,2020,s.206i425,orazT.Sokołowski,przyczymzdaniem
ostatniopowołanegoautoraczynnośćprawnanieważna,któramożebyćkonwalidowana,awięcktórejnieważnośćniejestdefinitywna,
niepowinnabyćokreślanajakonieważnabezwzględnie;jesttoczynnośćprawnanieważna-zob.T.Sokołowski[w:]Kodekscywilny…,t.1,
red.A.Kidyba,2012,art.14,nt4i6.
126TakS.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.341.Zob.teżwyjaśnieniekonwalidacjiumowyzart.14§1
prezentowaneprzezT.Sokołowskiego[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.A.Kidyba,2012,art.14,nt5,orazR.Trzaskowskiego,Skutki…,s.446
i449-462.
127Z.Radwański[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.2,red.Z.Radwański,2002,s.430;Z.Radwański,A.Olejniczak,Prawo…,2021,s.291.Zapo-
glądemtymopowiedziałsięwszczególnościA.Doliwa,Prawo…,2012,s.185;podobnieR.Strugała[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,
P.Machnikowski,2019,art.14,nt5.
128KoncepcjępośredniąwstosunkudoomówionychwyżejprzedstawiłM.Gutowski[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.M.Gutowski,2018,art.14,
ntII.3;zob.teżM.Gutowski,Nieważność…,s.407-422.NatomiastJ.Strzebińczyksformułowałkoncepcjęnnietypowego,złożonegozdarzenia
cywilnoprawnego”-J.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2016,art.14,nt3.
88
AnitaLutkiewicz-Rucińska
