Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3Królpowołanydowładzyprzezbogów
WItys.p.n.e.wpaństwieasyryjskimlegitymizacjawładzykrólówprzezbogównależaładorzadkości.Większość
władcówAsyriiztegookresuniewymagała,abybogowiepotwierdziliichprawadotronu.Jednakżebyliitacy,którzy
wswychinskrypcjachpozostawilidowodyboskiejlegitymizacjiswejwładzy[13].
Ideapowołaniaprzezbogówdopełnieniawładzykrólewskiejwystępujewinskrypcjinasteliznalezionejw1951r.
wpałacupółnocno–zachodnimwKalach(obecnieNimrud).Pałactenrozkazałwybudowaćkrólasyryjski
AszurnasirapliII(883–859r.p.n.e.).Inskrypcjanazywawładcę„wywyższonymprzezEnlilaiNinurtę,ukochanymprzez
AnumiDagana,potężnymwśródbogów”[14].
KrólasyryjskiAsarhaddon(680–669r.p.n.e.)wjednejzeswychinskrypcjiwymieniaimionalicznychbogów,opisując
takżeichfunkcje,którzywybraligoiwywyższyli,abypanowałjakokról:
GdybógAszur,królbogówIgigiiAnunnaki,ojciecbogów,władcakrajów;bógAnu,potężny,pierwszyspośród
bogów,któregorozkazużadenzbogówzmienićniemoże;bógEnlil,największyzwładców,któryustalalosynieba
iświatapodziemnegoizabezpieczaosadyisioła;bógEa,mędrzec,władcamądrości,stwórcawszystkichstworzeń,
którykształtujewszystko,conosijakiekolwiekimię;bógSin,którywciążsięodradza,czystybóg,któryokreśla
decyzjeiujawniaznaki;bógSzamasz,wielkisędziabogów,któryrozświetlaciemności,któregowładcza
wspaniałośćoszałamiakraje;bógAdad,inspektorkanałówniebaiziemi,któryprzynosiobfitedeszczeiprzedłuża
życiewszystkiego;bógMarduk,pierworodnysyn,Enlilbogów,którymamocwyludnieniaiponownegozaludnienia
wszystkichmiejsc;bógNabu,pisarzwszechświata,którykierujebogamiIgigiiAnunnaki,iktóremuzawierzono
caływszechświat;bógNergal,wszechmocny,obdarzonysiłąimocą,którychwytawrogów,Enlilniezmierzonego
światapodziemnego;boginiAguszaja,paniwojnyibitwy,którarozpoczynawalkęiwywołujekonflikty;Sebitti,
wojowniczybogowie,trzymającyłukistrzałę,którychatakjestwalkąidziałaniamiwojennymi;wielcybogowie,
mieszkającywniebieiświeciepodziemnym,którychpomyślnychsłówniktzmienićniemoże,prawdziwiewybrali
mnie,Asarhaddona,swoimiczystymi,wzniesionymioczami,dobyciapasterzemichludzi…;wywyższylimnie
dlakrólowania[15].
Innywładcaasyryjski—Aszurbanipal(668–627r.p.n.e.)naodkrytymprzezHormuzdaRassamawNiniwie
cylindrze(tzw.cylinderRassama)umieściłosobienastępującynapis:
JajestemAszurbanipal,powołanydożyciaprzezAszuraiBelit–ili,wielkiksiążęwyniesionydogodnościnastępcy
tronu,któregoimięoddawnychdniAszuriSin,pankorony,naznaczylidosprawowaniawładzykrólewskiej,
iktóregowłoniematkiuformowali,abystałsiępasterzemAsyrii.Szamasz,AdadiIsztarmocąichniepodważalnej
decyzjiwezwalimniedosprawowaniawładzykrólewskiej[16].
Wartozauważyć,żeideapowołaniaAszurbanipalanatronAsyriiprzezbogówzostałatutakżeuwydatnionanietylko
przezsformułowania„powołany”,„wezwany”czy„naznaczony”,aletakżepoprzezuwagę,żewładcazostałpowołany
dożyciaprzezbogówijużwłoniematkiuformowanyprzeznichnakróla.Teostatniesformułowaniawyrażająideę
synostwabożego.
Boskiewybraństwobyłostałymelementembabilońskiejideologiikrólewskiej.Inskrypcjaspisananapłyciekamiennej
izawierającamodlitwękrólaNabuchodonozoraII(605–562r.p.n.e.)głosim.in.:„Marduku,najmądrzejszywśródbogów,
książępotężny!Tymniestworzyłeśipowierzyłeśmipanowanienadogółemludzi”[17].Takżetutajmonarchapisze
osobie,żezostałpowołanydopanowaniaprzezboga.Nadmieniatakże,żezostałstworzonyprzezMarduka.Toostatnie
wyrażeniewskazujejednak,żewładcanierościłsobiepretensjidosynostwabożego.
OstatnikrólbabilońskiNabonid(555–539r.p.n.e.)ideępowołaniagonatronBabiloniiwyraziłnastelizHarran
wnastępującysposób:
OSin,paniebogówibogińmieszkającychwniebie,tydlamnieNabonida,królaBabilonu,zniebazszedłeś.Jestem
Nabonid,jedynysyn,którynikogoniema;wmoimsercumyślowładzykrólewskiejniepowstała,leczbogowie
iboginiemodlilisięwmojejintencjiiSindosprawowaniawładzykrólewskiejpowołałmnie[18].
Nabonidbyłuzurpatoremnatroniebabilońskim,tymbardziejwięcmusiałzabiegaćolegitymizacjęswejwładzy.
Sformułowanie„wmoimsercumyślowładzykrólewskiejniepowstała”,anastępniepowołaniesięnawolębogówjest
właśniepróbązalegalizowaniaswejwładzyijejuprawomocnienia.
Zideąpowołaniawładcynatronprzezbóstwospotykamysiętakżewliteraturzeztegookresu.WutworzeLegenda
oNaramsinie,znanymztabliczekpochodzącychzokresustarobabilońskiegoinowoasyryjskiego,autorzwracasię
doczytelnika:„Kimkolwiektyjesteś,czytonamiestnikiem,czyksięciem,czykimkolwiekinnym,któregobógpowołał,
abysprawowałwładzękrólewską—todlaciebiewykonałemtabliczkęalabastrową”[19].Wartotuzauważyć,żeautor
Legendywymieniaróżnetytuły,jakiemożeposiadaćpanujący,coniezmieniafaktu,żekażdyznichotrzymałwładzę
odboga.
