Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SpośródwładcówperskichprzytoczymyfragmentinskrypcjiDariuszaI(522–486r.p.n.e.),odkrytejwpałacu
królewskimwSuzie.WinskrypcjitejkrólDariuszIumieściłcharakterystycznedlazaratusztrianizmu,któregobył
wyznawcą,krótkiewyznaniewiarywAhuraMazdęijegodziełostwórcze.Pozatymprzytoczonyfragmentzawieraznane
namjużelementyideologiiboskiegowybranianakróla:
WielkibógAhuraMazda,którystworzyłtęziemię,którystworzyłtoniebowgórze,którystworzyłczłowieka,który
dałludziomszczęście,któryuczyniłDariuszakróla,królem,jedynymkrólemmiędzywielomakrólami,jedynym
władcąmiędzywielomawładcami.
JaDariuszkról,królkrólów,królkrajów,królnatejziemi,synWisztaspy,Achemenida.
MówiDariuszkról:AhuraMazda,największyzbogów,onmniestworzył,onmnieuczyniłkrólem,onmnie
powierzyłtokrólestwo,którejestwielkie,mającedobrekonie.
DziękiAhuraMazdziemójojciecWisztaspaiArszama,mójdziad,oniobajżyli,gdyAhuraMazdauczyniłmnie
królemtejziemi.JakbyłożyczeniemAhuraMazdy,nacałejziemionmniewybrałjakoswojegoczłowieka,stałem
siękrólemnacałejziemi[20].
Tensamwładcazatroszczyłsięoto,abynajegogrobowcuznajdującymsięnieopodalPersepolisznalazłosię
wyrzeźbionewskaleprzedstawienie,ukazującegojakosprawującegowładzęprzedstawicielaAhuraMazdy.Nad
wejściemdogrobowcaznajdujesięscenaprzedstawiającakrólastojącegonatrójstopniowympodium,zewzniesioną
domodlitwyprawąręką.Króljestzwróconywstronępłonącegoognia—boskiegosymboluzaratusztrianizmu.Istotne
jest,żecałąscenęobramowanowąskimikasetonamizsześciomapostaciami,potrzyzkażdejstrony.Przedstawiająone
sześciuszlachetnychPersów,którzypomogliwładcyosiągnąćtron.Przypominatoopisyzksiągpahlawijskich,wktórych
opisanosześćAmeszaSpentówstojącychpoobustronachAhuraMazdy.Uważasię,żetakieprzedstawieniewładcy,
nawiązującedoopisówzaratusztrianizmusamegoAhuraMazdy,miałozobrazowaćprzekonanieDariuszaIotym,
żezostałonustanowionykrólemprzezsamegoboga[21].
Wprzypadkuwładcówperskichwartojednakzaznaczyć,żenieuważalisięonizasynówbożych.Władzęotrzymywali
odbogaAhuraMazdy,aleniebylijegosynami.Zaratusztrianizmwykluczałtegotypubliskizwiązekwładcyzbóstwem.
WpowyższejinskrypcjikrólDariusznazywasiebie„stworzonym”,anie„zrodzonym”przezAhuraMazdę.Tadrobna
napozórróżnicamajednakistotneznaczenie—władcaperskijesttakimsamymśmiertelnikiemjakinni.Wyróżnia
gotylkowybranieprzezbóstwoiprzekazaniemuwładzy.Zdrugiejjednakstrony,całysplendordworuperskiego,
azwłaszczapadanienatwarzprzedwładcą,mogłybyćinaczejrozumianeszczególnieprzezgreckichprzybyszów,stąd
wswychpismachbłędniewnioskowali,żewładcaperskijestuważanyzaboga[22].
WinskrypcjachzachodniosemickichwItys.p.n.e.ideabożegowybraństwakrólapojawiasięrzadziej.Najczęściej
używanajestprzezuzurpatorów,prawowitychnastępców,którzyobaliliuzurpatorówlubprzezwładcę,któryuzyskałtron
pookresiezamieszekiwalkowładzę.TakuczyniłuzurpatorZakkurzsyryjskiegopaństwaHamatupanujący
naprzełomieIXiVIIIw.p.n.e.Stelategokróla,odnalezionawstarożytnymmieścieHazrak,opisującajegozwycięstwo
nadkoalicjąsiedemnastukrólów,zawieram.in.takiesformułowaniewładcy:„Panniebiosuczyniłmniekrólem
wHazrak”.Wdalszejczęścisteliczytamysłowasamegobóstwa:„Jamuczyniłciękrólemijastaćbędęprzytobie
izbawięcię”.ZkoleiHazael,władcaaramejskiegokrólestwaDamaszkupanującywIXw.p.n.e.,któryzamordował
swegopoprzednikaHadadezera,prawdopodobnierodzonegoojca,stwierdziłnainskrypcjiznalezionejwTellal–Qadi:
„Hadaduczyniłmniekrólem,mniesamego,iHadadwyruszyłprzedemnąipokonałkażdego,coobróciłsięprzeciw
podstawommojegokrólowania”.FenickikrólJehawmilk(VIIIw.p.n.e.),którybyłwładcąwByblosiniebył
uzurpatorem,swojepanowanietakżejednakwyprowadzazdecyzjibogini:„PaniByblosuczyniłamniekrólem
Byblos”[23].
