Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ur,Uruk,Eridu,Larsa,Kullab,KisikiNemed–Laguda.TensamwładcaustanowiłstałesattukkudlaświątyniwAszurze:
„NieprzemijającesattukkuustanowiłSargonIIdlabogówzamieszkującychwświątyniEhursagkurkurra”.Innikrólowie
asyryjscypostępowalipodobnie.AsarhaddonprzywróciłwBabiloniiprzerwanedostawysattukku,awAsyriinazywany
był„opiekunemsattukku”.JegosynAszurbanipalpostłumieniubuntuSzamasz–szum–ukinaprzywróciłświątyniom
sattukku,któreuległoprzedtemzmniejszeniu[40].
Królowieobdarowywaliświątynienadaniamiziemskimi.ZnanesątakiedarowiznyzczasówSargonaIIipóźniejszych.
Wliściez709r.p.n.e.Tab–sil–eszara,namiestnikaprowincjiAszur,adresowanymdoSargonaII,zawartajestinformacja
oprzekazaniuświątynibogaNabuwDurSzarrukinpolaopowierzchni400imeru.Innydokumentpotwierdzadarowiznę
dlanieznanejświątyniwpostacigruntuopowierzchni200imeru.Kolejnydokumentopisujedarowiznęziemiigrupy
ludzidlaboginiIsztar.KrólAszurbanipalofiarowałzkoleiświątyniboginiNinlilwNiniwieteren,naktórymwczasie
polowaniazabił16lwów.Oprócznadańziemskichkrólowieasyryjscyofiarowaliświątyniomtakżebydłoinierogaciznę.
SargonIIpozłupieniuw714r.p.n.e.państwaMusasiru,dostarczyłświątynibogaAszura12mułów,380osłów,525
krówi1235owiec.TensamwładcaofiarowałboginiIsztarwUruk6tys.sztukbydłai60tys.sztukowiec.Świątynie
otrzymywałyodwładcówtakżeniewolników.KrólSenacherybpowyprawiewojennejprzeciwkoRasappaw684r.p.n.e.
podarowałświątyni126jeńcówwojennych.Takżeinniwładcyofiarowalijeńcówwojennych.Asarhaddonobdarował
świątyniekilkugłównychbóstwAsyriijeńcami,którzy—jaktozaznaczyłpisarz—byliliczniejsiodszarańczy.
Największewrażenierobiąjednakdarowiznykruszców.TukultininurtaII(890–884r.p.n.e.)ofiarowałświątyniboga
AdadadwietrzeciesrebrazdobytegopodczaswyprawynakrajNairiiprzeciwkoAmmebailuzBit–Zamani.
TiglatpilesarIIIofiarowałbogomlapislazuliposwejwyprawieprzeciwkokrajowiNairi.RocznikiSargonaIIwspominają
otrzykrotnymobdarowaniuświątyńcennymikruszcami.Największyłup,jakiotrzymałykiedykolwiekświątynie,był
skutkiemwyprawySargonaprzeciwkopaństwuMusasiruw714r.p.n.e.Świątynieasyryjskieotrzymaływówczas
34talentyi18minzłota,160talentówsrebra,atakżemiedź,ołów,szlachetneipółszlachetnekamienie.Wszystko
tozostałozrabowanezeświątynibogaHaldiwMusasirze.Poprzeliczeniupowyższychwartościnadzisiejszejednostki
miary,otrzymujemyodpowiednio:conajmniejjednątonęzłotaiokoło5tonsrebra.Powyprawieegipskiejkróla
Asarhaddonaświątynieotrzymały6talentówi19minzłota(ok.210kg)[41].
Zokresunowobabilońskiegoprzytoczymyopiszcytowanejjużwtymrozdzialeglinianejpryzmykróla
NabuchodonozoraII.Władcaopisujeswojeofiarydlabogów:
Codzienniejednegoniekastrowanegowołu,szesnaścietłustychowiecwliczająctedlabogówBorsippy,sznurryb,
ptactwo,koszatki,jaja,„ozdobębagien”,miód,masło,mleko,najprzedniejsząoliwę,piwogórskie,czystewino
nastółbogaNabuiboginiNana,moichpanów,więcejniżprzedtemustanowiłem.StałąofiaręginudlaNergala
iboginiLazwświątyniEmeslamustanowiłem.Ofiaręsattukkudlawielkichbogówwyznaczyłem,powiększyłem,
powiększyłemichofiaryponadwcześniejszeofiary.
OstatniwładcababilońskiNabonidnatzw.StelizHillah,odkrytejnaterenieBabilonu,opisujem.in.swójdar
dlaświątyniEsiskursiskur.Królchwalisię,żeofiarował5talentów17minzłotai100talentów21minsrebra„ponad
dary,którekażdegorokujakowyrazzależnościztrybutukrajów…książęMardukmipowierzył”[42].Tenżemonarcha
wspominanatabliczceopisującejprzywrócenieprzezniegorządówprawaisprawiedliwościstałeofiary
sattukku,jakieustanowiłdlaświątyńEzidaiEsagila[43].Opiekunemtejostatniejświątyniogłosiłsięwczasach
hellenistycznychkrólAntiochI[44].
ChoćwAsyriiiBabiloniirolakrólawkulciebyłaniecoodmiennaiinnabyłateżjegopozycjawobecstanu
kapłańskiego,towszędziebyłonpostrzeganyrównieżjakokapłan.Takżewopowiadaniachliterackichztegookresu
królowiprzypisujesięfunkcjekapłańskie.WzachowanymtekścieSenksięciaKummyzczasówAszurbanipala,bóg
podziemiNergalopowiadaksięciuosławnymwładcy,wymieniającróżnejegodokonaniaispełnianefunkcje,pośród
którychwymieniatakżekapłaństwo:
Tenduch,któregowidziałeśwświeciepodziemnym,jestduchemsławnegopasterza,któremumójojciecAszur,król
bogów,pozwoliłosiągnąćwszystko,któryodwschodudozachodusłońcazłupiłwszystkiekrajeiwszystkimi
rządził,któremunapoczątkujegokapłaństwaAszurkazałzbudowaćświątynięNowegoRokuwpolu,gdziezałożył
bujnyogród,naobrazLibanu[45].
PołączeniefunkcjikrólewskiejikapłańskiejbyłoznanenietylkowMezopotamii,aletakżewinnychrejonach
starożytnegoBliskiegoWschodu.CytującMenandrazEfezu,JózefFlawiuszwymieniafenickiegokrólaTyruEiromosa,
któryzbudowałnoweświątynieHeraklesaiAsztarte.OntakżeustanowiłświętoprzebudzeniasięHeraklesawmiesiącu
Peritios(luty–marzec).Sątotypowezadaniakapłańskiekróla.InnymwładcąTyrubyłItobaal,kapłanboginiAsztarte,
którynotabenezostałkrólemzabijającswegopoprzednika—uzurpatora[46].Jegofunkcjakapłańskazostała
poświadczonawinskrypcjikrólaTabnitazSydonu,któraokreślaItobaalajako„kapłanaAsztarty,królaSydończyków,
synaEszmunazora,kapłanaAsztarty,królaSydończyków”[47].
Wpaństwieperskimsytuacjawyglądałainaczej.Królniebyłzwierzchnikiemkapłanówreligii
zaratusztriańskiej[48].WładcyzdynastiiAchemenidówprowadzilipolitykęwolnościreligijnejdlaludów,nadktórymi
panowali.SkorzystaliztegoŻydzi,którymkrólCyruszezwoliłnapowrótdoojczyznyiodbudowęświątyni
Jahwe[49].PoczuciepolitycznejsprawiedliwościskłoniłoCyrusatakżedoprzywróceniaposągówwszystkichbogów
