Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CHOROBYNEURODEGENERACYJNE
–MECHANIZMYPOWSTAWANIA
Rozwójcywilizacyjny,jakinastąpiłwostatnichdziesięcioleciach,ipostępnauk
medycznychsprawiły,żespołeczeństwawysokorozwiniętesięstarzeją.Zwiększyłoto
ryzykoczęstszegopojawianiasięchoróbneurodegeneracyjnych,którestopniowoza-
czynająstanowićpoważnyproblemmedycznyispołeczny,obokchoróbnowotworo-
wychichoróbukładukrążenia.NaprzykładwPolsceliczbęosóbchorychnachorobę
Alzheimeraszacujesięobecnienaok.400000.Chorobyneurodegeneracyjnemogą
rozwijaćsięstosunkowoszybko,wokresiekilkulat,np.stwardnieniezanikoweboczne,
jakteżprzezokresznaczniedłuższy,nierazprzekraczający20lat–np.chorobaPar-
kinsona,chorobaAlzheimera,chorobaHuntingtonaczychorobaCreutzfeldta-Jacoba.
Tylkoniektórechorobyneurodegeneracyjnezostałybliżejokreślonepodwzględem
genetycznym,np.chorobaHuntingtona,wktórejwystępujemutacjagenowazpowtó-
rzeniemkodonuCAGdlaglutaminy,czyataksjaFriedricha,wprzypadkuktórejwy-
stępujedefektrecesywnegogenunachromosomie9.Wzależnościodtypudefektu
dotyczącegochromosomówsomatycznychwchorobachneurodegeneracyjnychwystę-
pująnastępującekategoriezmian:
1.Alfa-synukleinopatie,czylimutacjealfa-synukleiny,odpowiedzialneza
powstawanietzw.ciałLewy’ego.WystępująwchorobieParkinsona,pew-
nychpostaciachchorobyAlzheimera,otępieniuLewy’ego.
2.Tauopatie,czylimutacjebiałkatau(składnikaneurofilamentów),odpo-
wiedzialnezazwyrodnienianeurofibrylarnewneuronach.Występująwcho-
robieAlzheimera,mogąteżbyćobecnewchorobieParkinsona,otępie-
niuczołowo-skroniowymzparkinsonizmem,chorobieGuamichorobie
prionowej.
3.Zmianypoliglutaminowe,polegającenanieprawidłowympowielaniusek-
wencjinukleotydówDNAzwiązanychzkodowaniemglutaminy.Przykła-
demjestwielokrotnepowtórzeniesekwencjiCAG(powodującechorobę
Huntingtona).
4.Patologiewywołaneprzezbiałkowecząsteczkiinfekcyjne(proteinceous
infectiousparticle),czylipriony.Białkoto,ScPrP,jestzmienionąkon-
formacyjnieformąprawidłowegobiałkacPrPonieznanejrolifizjologicz-
nej.Prionywykrytowmózgachowiecchorychnascrapie,atakżekrów
(chorobaszalonychkrów).Przyczynąchorobyjestzmianaprzestrzennej
strukturybiałkacPrPigromadzeniegowkomórkach.Białkotoprzedo-
stajesiędoinnychkomórek,wywołującwnichzmianynapotykanychko-
lejnychcząsteczekflnormalnego”białka.
Niektóreelementypatomechanizmuchoróbneurodegeneracyjnychwydająsię
wspólnelubzbliżone.Sąto–stresoksydacyjny,ekscytotoksyczność,dysfunkcjamito-
chondriów,reakcjezapalneiimmunologiczne.
Ekscytotoksycznośćjestzwiązanazdziałaniemaminokwasówpobudzających,
aściślej–zkwasemglutaminowym.Aktywujeondwarodzajereceptorów–receptory
jonotropowe(związanebezpośredniozkanałamijonowymi)orazreceptorymetabo-
tropowe,związanezbiałkamiregulacyjnymiGiprzekaźnikamikomórkowymiIIrzędu.
Receptoryjonotropowe,takiejakNMDA(wiążącekwasN-metylo-D-asparaginiano-
wy)orazreceptoryAMPA(wiążącekwas0-amino-3-hydroksy-5-metylo-4-izoksazolo-
propionowy)ikainianowe(wiążącekwaskainowy)aktywująprzepuszczalnośćjonów
wapnia(główniereceptorNMDA)orazsoduipotasu.Głównymmechanizmemekscy-
totoksycznościjestniekontrolowanynadmiernynapływjonówCa
2+
dokomórekner-
wowych,cowywołujekaskadęzmianbiochemicznychprowadzącychdoichzwyrodnie-
96
