Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zywaćwahania(oscylacje)regularne,tj.periodyczneoustalonejokresowości.Wresz-
cie,układynieliniowemogąrównieżpopaśćwstanokreślanyjakoflchaos”,charakte-
ryzującysięwahaniaminieperiodycznymiichaotycznymi(tj.nieprzewidywalnymi),
wynikającymizrozchwianiaczynnościowego.Takibiegsprawprowadziwżywym
ustrojudogłębokichzaburzeńhomeostazy*.
Jakwspomnianowyżej,przebiegwielu(możewszystkich)procesówbiologicz-
nychworganizmachżywychwykazujeoscylacje,którychczęstośćwahasięodniewielu
milisekunddowielulat.Oscylatorybiologicznemająwięcdużeznaczeniewkształ-
towaniudynamicznejrównowagihomeostatycznej.Zarysowujesięprzetokonieczność
rozszerzeniapojęciahomeostazywsensieuwzględnieniaprocesówdynamicznych
związanychzutrzymaniemiprawidłowymprzebiegiemoscylacjibiologicznych(np.
rytmicznychzmianoporunaczyniowego,napięciaukładuautonomicznegoitp.).Jeżeli
takieinterakcjemiałybybyćprzedmiotemmodelowaniamatematycznego,potrzebne
będzieglobalneujęcieomawianychzjawiskjakoprocesównieliniowych.
MECHANIZMYREGULACJIWWARUNKACHPRAWIDŁOWYCH
IPATOLOGICZNYCH
Jeżeliczynnikpatogennydziałaniezbytdługo,ajegonasilenienieprzekracza
możliwościwyrównawczychustroju,toprocesnormalizacjizaburzonychfunkcji
(tj.przywrócenierównowagihomeostatycznej)sprowadzasięnapoziomieogólno-
ustrojowymprzeważnie–choćniewyłącznie–douczynnieniakręgówregulacyjnych
opartychnazasadziesprzężeniazwrotnegoujemnego.Mechanizmtenjestprzeważnie
efektywny(tj.prowadzidonormalizacjifunkcji)takwprzypadkuodchyleńnieprze-
kraczającychproguregulacjipatologicznej,jakiwówczas,gdygranicatazostanie
wprawdzieprzekroczona,lecznasileniezaburzeńpozostaniewzakresiemożliwości
odwróceniawłasnymisiłamiustroju(zob.str.30orazryc.3.4).
Czynnikiwewnętrzne,przedewszystkimzaśróżnorodneczynnikizewnętrzne,
mogązmierzaćdozaburzeniadynamicznejrównowagihomeostatycznejnawielu
poziomach:odmolekularnegoisubkomórkowegopoprzezkomórkowy,tkankowy,
narządowyiukładowyażdowysocezorganizowanychprocesówintegracyjnychośrod-
kowegoukładunerwowego.Działanietakichczynnikówspotykasięzestosownymi
odczynamiprzeciwdziałającymizestronymechanizmówregulacyjnych–takbio-
chemicznych,jakinerwowo-humoralnych.Mechanizmytezmierzajądozminima-
lizowaniazaburzeńizachowaniastałościśrodowiskawewnętrznego;dotycząone
wszystkichpoziomówregulacyjnych,począwszyodmolekularnego,ażdonerwowych
ihumoralnychukładówintegracyjnejregulacjiogólnoustrojowej.
Biochemiczneaspektyregulacjifunkcjidotycząprocesówchemicznychzwią-
zanychzczynnościąkomórek,atakżezezmianamipłynuzewnątrzkomórkowego,
wynikającymizmetabolizmukomórkowego.Natympoziomieprocesyregulacyjne
pokrywająsięwznacznejmierzezprocesami,którychbadaniemzajmujesiębioche-
miaipatobiochemia.Poznanienatomiastodczynówregulacyjnychnapoziomiena-
rządowymiukładowym,zwłaszczazaśbadanieogólnoustrojowychaspektówregulacji
nerwowejihumoralnej,atymbardziejintegracyjneujęcieprocesówczynnościowych
zdrowiaichoroby,wyraźniewykraczająpozastanowiskoredukcjonistyczneiwyma-
gająholistycznegospojrzenianacałośćżywegoustroju.
*Niektórezjawiskaprawidłowecharakteryzująsięjednakprzebiegiemasynchronicznym
icałkowiciechaotycznym;przejścieodprzebieguasynchronicznegodooscylacjibardziejregularnych
możekojarzyćsięzprocesempatologicznym(np.wzapisieEEGnapadpadaczkicharakteryzujesię
przejściemodnieregularnychfaloniskiejamplitudziedopowtarzającychsiękompleksówfliglica–
fala”oamplitudziewysokiej).Wkwestiiteoriichaosuzob.str.43.
28
