Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zależyprawdopodobniemechanizmróżnejpodatnościchorychnaprocesnowotwo-
rowy(postępchorobybywaszybszyutych,którzypoddająsięprzygnębieniu).Od
podobnychprzyczynzależećteżmożekorzystnywpływ,jakilekarzcieszącysię
zaufaniemchoregowywieraniejednokrotniejużtylkoprzezsamąswąobecność.Bywa
jednakitak,żesłowaniebaczniewypowiedzianeprzeznieostrożnegolekarzalubjego
słowaprzypadkowozasłyszaneprzezchoregomogąbyćszkodliwymczynnikiemjatro-
gennymoniekorzystnychimplikacjachpsychicznychipsychosomatycznych.
CZYNNIKICHOROBOTWÓRCZEWEWNĘTRZNE
Doczynnikówchorobotwórczychwewnętrznychnależąprzedewszystkimuwa-
runkowaniagenetyczne*,zwłaszczatakie,któreujawniająsięukażdegoichnosiciela
(np.dziedziczonewsposóbautosomalnydominującyzzastrzeżeniempełnejpenetracji
genu).Wymienićteżtrzebagenetyczneuwarunkowaniawieloczynnikowe(gdzie
ponadtoprawdopodobniewchodząwrachubęczynnikiśrodowiskowe),wśródnich
predyspozycjęniektórychchoróbdowystępowaniarodzinnego.Toostatnieniemusi
zresztąwiązaćsięwyłączniezuwarunkowaniemgenetycznym:znaczeniemogąmiećnp.
nawykidotycząceodżywianiaisposobużycia.Doczynnikówwewnątrzpochodnychza-
liczasięrównieżczynnikizwiązanezpłciąlubwiekiem(np.mniejszawydolnośćukładu
odpornościowegouludzistarszych),oniezawszejasnymmechanizmie.
Takwięczetknięciesięzczynnikiempatogennymzewnętrznym(np.patogen-
nymdrobnoustrojem)niemusioznaczaćpowstaniairozwojuchoroby.Obokwłaściwe-
goczynnikapatogennegodużeznaczeniemająbowiemróżnorodneczynnikizewnątrz-
pochodne(środowiskowe),aprzedewszystkimzespółczynnikówwewnątrzpochodnych,
zarównodziedzicznych(np.czynnikizależneodkonstytucjiustroju–patrzniżej),jak
inabytych(np.uwarunkowaniazwiązanezuprzednioprzebytymichorobami).Czynnik
zewnątrzpochodnywywołujerozwójchorobytylkouniektórychosób:mówimywtedy,
żesąoneskłonnedoodpowiedniejchoroby.Możnazatemwykazywaćwstosunkudo
pewnejchorobyskłonność(dispositio),awięcprzejawiaćnapewienczynnikpatogenny
podatność(susceptibilitas)lub,przeciwnie,wykazywaćoporność(resistentia)**
.
Oskłonnościmożnateżmówić,jeżeliwchodząwrachubęodpowiednieczyn-
nikiryzyka.Istniejerównież–jakwspomnianowyżej–skłonnośćdochoróbzwiązana
zpłcią(np.kamicażółciowazdarzasięczęściejukobiet,rakżołądkaumężczyzn).
Skłonnośćdowieluchoróbpojawiasięlubnasilawwiekupodeszłym.
KONSTYTUCJA
Oddawnausiłowanoodnaleźćwfizycznejbudowieczłowiekakluczdopoz-
naniajegowłaściwościczynnościowych(wtymrównieżcechpsychicznych).Wiedziano
bowiem–wynikałotozespostrzeżeńzebranychempirycznie–iżtakizwiązekistnieje.
Taknarodziłasięnaukaokonstytucjiczłowieka.
*Chorobadziedzicznajestprzekazywanaprzezjednolubobojerodzicówwrazzmateriałem
genetycznym,chorobawrodzonajestchorobąnabytąwczasieżyciapłodowego(np.kiławrodzona).
Odpewnegoczasu,podwpływempiśmiennictwaanglojęzycznego,pojawiłosięunasużywanie
terminuflwrodzona”naokreśleniechoroby,zktórądzieckosięrodzi–niezależnieodtego,czyjestto
chorobauwarunkowanagenetycznie,czyteżnabytawczasieżyciapłodowego.
**Przyczynąbłędnego,leczczęstegounasutożsamianiaoporności(resistentia)iodporności
(immunitas)jestprawdopodobniefakt,żewjęzykupolskimterminytebrzmiąbardzopodobnie(zob.
teżrozdz.5).
35
