Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ADAPTACJA
Przetrwanieustrojuwzmiennychwarunkachotoczeniazależyodzdol-
nościprzystosowaniasię(adaptacji*),którajestogółemodczynówczynnościowych
istrukturalnychzmierzającychdozachowaniaszerokopojętejhomeostazyustroju
(tj.doutrzymaniastabilnegośrodowiskawewnętrznegoorazoptymalnejczynności
ustroju)wwarunkachdługotrwającegodziałanianaustrójniekorzystnychwpływów
środowiskowych(przedewszystkimdługoutrzymującychsięzmianśrodowiskaze-
wnętrznego).Jeżelimianowicieczynnikobciążającydziaładługo,leczjegonasilenie
nieprzekraczatolerancjiustroju(tj.wywołanezmianyniewkraczająlubwkraczają
tylkowniewielkimstopniuwobszarpatologicznejregulacjifunkcji–por.str.29–33),
uruchamiasięzazwyczajprocesprzystosowania.Zmieniasięwówczaspunktregula-
cyjny(tzn.wartośćsygnałunastawczegoang.setpoint)układu(ów)zaangażowane-
go(ych)wprocesieprzystosowania,atakżeposzerzasięzakresregulacji(wtymprzy-
padku:zakres,wjakimoscylująodpowiednieparametrywokółpunkturównowagi
odpowiadającegowartościichsygnałunastawczego).Adaptacjaprowadzizatemzjed-
nejstronydoprzestawieniawartościsygnałunastawczegonanowypoziomregula-
cyjny,zdrugiej–dozwiększeniaamplitudyoscylacji(ryc.3.2).Przykłademmożebyć
bradykardiatowarzyszącaprzerostowiserca,arozwijającasięusportowcówjakowy-
razprzystosowaniaukładukrążeniadoobciążeniaustrojuwysiłkiemfizycznym.
Procesyprzystosowawczewobecdziałającychprzewlekleczynników
środowiskowychtrudnojestwyraźnieoddzielićoddoraźnychprocesówregulacyjnych,
opartychnaogółnazasadziesprzężeniazwrotnegoujemnegoizaangażowanychwbie-
żącymutrzymaniudynamicznejrównowagihomeostatycznej,awyzwalanychprzez
bodźceraczejnagłe,przeważnie–leczniezawsze–oniezbytdługimczasiedziałania.
Rycina3.2.
Zmianywartościsygnałunastawczegoorazzakresuregulacjifunkcjiwtokuprzystosowaniado
długodziałającegoczynnikaobciążającegoustrój(wgTiedta,zmodyfikowane).S,S
1
:punkt
regulacyjny(wartośćsygnałunastawczego)przeddziałaniemczynnikaobciążającegoiwwarun-
kachrozwiniętejadaptacji;R,R
1
:amplitudaoscylacji(zakrestzw.fizjologicznejregulacjifunkcji)
wokółwartościodpowiadającejsygnałowinastawczemuprzeddziałaniemczynnikaobciążającego
iwwarunkachrozwiniętejadaptacji;F:zakresmaksymalnychodczynówregulacyjnych(granica
możliwościwyrównawczychustroju);F–Rodpowiadapotencjalnemuzakresowiregulacjifunkcji
przedwytworzeniemadaptacji;F–R
1
odpowiadapotencjalnemuzakresowiregulacjifunkcji
wwarunkachrozwiniętejadaptacji;B:czynnikobciążający,działającyodchwili0;a:okreswy-
twarzaniamechanizmuadaptacyjnego;A:okresrozwiniętegoprzystosowaniadoczynnikaB.
*Terminfladaptacja”(przystosowanie)bywaużywanywróżnychkontekstachorazrozmai-
tymznaczeniu–itonietylkownaukachbiomedycznych.Przedmiotemnaszychrozważańjest
adaptacjajakoprzystosowanieindywidualnegoorganizmudootaczającegośrodowiska.
25
