Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jejflprzekształcenie”w1869r.wUniwersytetCesarskistanowiłokresświetnieroz-
wijającejsiędziałalnościnaukowejidydaktycznejwobupolskichuczelniach.
WAkademiiiSzkoleGłównejistniałym.in.KatedryPatologiiiTerapiiOgólnej
orazPatologiiiTerapiiSzczegółowej.Pierwsząkierowalikolejno:wlatach1857–1862
TeofilWisłocki(1815–1881),w1862–1864WłodzimierzAleksanderDybek(1824–
1883)iod1864r.HenrykŁuczkiewicz(1826–1891),adrugąwlatach1859–1861Ty-
tusChałubiński(1820–1889)iw1861–1862znanykardiologKonstantyJózefRose
´
(1826–1893).
ChlubąuczelnibyłnajwybitniejszypolskilekarzdrugiejpołowyXIXw.–Cha-
łubiński.ZagadnieńpatofizjologicznychdotyczyłajużjegopracadoktorskaflOmoczu
zestanowiskafizyjologicznegoipatologicznego”.Wswoichwykładachprzedstawiał
historięizałożeniaprzedmiotuorazoryginalnąklasyfikacjęchorób,wgktórejomawiał
następniepatologięszczegółową:angio-ihemopatie,splanchnopatie,neuropatieicho-
robyprzypadkowe.Proceschorobowypojmowałonzogólnobiologicznegopunktu
widzeniajakojedenzprzejawówżyciawzmienionychwarunkach–fljakoprocesod-
bywającysięnieodpowiedniodocelówfizjologicznych”.Wswoichrozważaniachłączył
koncepcjemechanistyczne,podkreślającepodłożewszelkichstanówpatologicznych
wprzejściowymzaburzeniustanówmaterialnych,zpoglądamineowitalistów,twierdząc,
żedoutrzymaniazdrowianiezbędnajestenergiawitalna,aprzebiegprocesówżycio-
wychjestzawszeukierunkowanynaprawidłowefunkcjonowanieżywegoorganizmu.
Zośrodkawarszawskiegowyszedłrównieżnajwiększypolskilekarzprzełomu
XIXiXXw.–WładysławBiegański(1857–1917).CałetwórczeżyciezwiązanyzCzę-
stochową,dokonałjakolekarzogólnyifilozofmedycynyznaczniewięcej,niżktóry-
kolwiekwspółczesnymulekarzzośrodkówakademickich.Wswoimwiekopomnym
dzieleflLogikamedycyny”przedstawiłoryginalnypodziałchorób,uwzględniającyczyn-
nikietiologiczne,zmianymorfologiczneizaburzeniaczynnościowe;porazpierwszy
zostałytuuwzględnionechorobymetaboliczneineurowegetatywne.Onteżjakopier-
wszyokreśliłzaburzeniaregulacyjnejakoprzyczynychorób,podkreślającichogólno-
ustrojowycharakter.
OrganizatoremKatedryiZakładuPatologiiOgólnejiDoświadczalnejwpo-
wstałymw1915r.polskimUniwersytecieWarszawskimbyłpóźniejszyprofesorhistorii
ifilozofiimedycynyUniwersytetuPoznańskiego–AdamWrzosek.Od1922r.do
wybuchuIIwojnyświatowejKatedrąiZakłademkierowałFranciszekVenulet(1878–
1967).Zajmowałsięonendokrynologiądoświadczalnąorazjakojedenzpierwszych
wPolscealergicznympodłożemniektórychzaburzeńkrążeniaitrawienia,podałory-
ginalnypodziałniedokrwistościorazstwierdziłzmniejszeniesięzawartościwitaminyC
worganizmiepalaczytytoniu.NajbliższymiwspółpracownikamiVenuletabyli:Henryk
Gnoiński(1891–1946),autorpracoawitaminozachizaburzeniachwydzielaniado-
krewnego,FranciszekGoebel(1896–1940),badaczzaburzeńmetabolicznych,iPiotr
Demant(1896–1951),zajmującysięm.in.doświadczalnąniewydolnościąnerek.
W1946r.warszawskąKatedręiZakładPatologiiOgólnejiDoświadczalnej
objąłtwórcanowoczesnejwarszawskiejszkołypatofizjologicznej–JulianWalawski
(1898–1975).Studentuczelnirosyjskich,przedwojennyasystentFranciszkaCzubal-
skiegowZakładzieFizjologiiUniwersytetuWarszawskiego,jakopatofizjologjasno
określiłzałożeniaiistotęreprezentowanejprzezsiebiedyscypliny.Patologiawgniego
jestnaukąbadającązmianywbudowieiczynnościnarządówitkanek,którepowstają
podwpływemczynnikauszkadzającego.Patologiaogólnaidoświadczalnanatomiast
wyjaśniapowstawanie,przebiegizejściezjawiskchorobowychorazustalamechanizmy
rozwojuchoróbiichobjawówzapomocąnowoczesnychmetodeksperymentalnych.
Jestto–wgWalawskiego–naukatworzącanaturalnypomostmiędzyfizjologiąpra-
widłowąapatologiąkliniczną,zwięźleokreślanajakoflgramatykanauklekarskich”.
PierwszymwybitnymosiągnięciemnaukowymWalawskiegobyłoodkrycie
w1928r.substancjihamującychwydzielaniesokużołądkowego,wytwarzanychwbło-
18
