Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozwójsprawnościnarządówartykulacyjnychimowy,obejmującynastępująceetapy:
krzykipłaczniemowlęcia–reakcjanaprzykrewrażenia(np.głód,zimno)iinneokrzyki(dźwięki)wyrażająceniezadowolenie,będącesposobemkomunikowania
sięzotoczeniem;wkrzykusąelementynieartykułowane,trudnedookreślenia,niektórezbliżonedosamogłoseka,u,o,
głużenie(gruchanie)2.–3.mż.–wydawanieprzypadkowychdźwiękówpojedynczychlubwpołączeniuzsamogłoską(głużąrównieżdook.18.mż.dzieci
niesłyszące),
gaworzenieok.6.mż.–powtarzaniedźwiękówwydawanychprzypadkowolubposłyszanychodotoczenia;dziecko,bawiącsięwytwarzaniemdźwięków,
wymawiaprawiewszystkiesamogłoskiiwielespółgłosek,atakżesylaby,
reakcjanamowę,główniejejmelodię,ok.6.mż.–dzieckoreagujepłaczemnaostryton,uśmiechasię,gdymówisiędoniegopieszczotliwie,
wymawianiepierwszychsłówok.12.mż.–„da”,„mama”;dzieckorozumieispełniapoleceniasłowne.
Charakterystycznącechąmotorykiniemowlęciasąniepokójruchowyiuogólnionareakcjaruchowanabodźce(angażowanieprzyruchuwielugrupmięśniowych).
Stopniowonastępujeprzekształcaniesięruchówbłędnych(nieskładnych,mimowolnych,bezzwiązkuzbodźcem)wruchycelowe,comożnazaobserwować,gdydziecko
śledziprzedmioty,sięgaponieijechwyta.
1.4.3
Okresponiemowlęcy
Okresponiemowlęcy,zwanytakżeokresemwczesnegodzieciństwa,przypadana2.i3.rż.Dzieckow2.rż.bliższejestpodwzględembiologicznymniemowlęciu,a3-
latek–przedszkolakowi.
Tempowzrastaniadzieckawyraźniezwalnia.Przeciętneroczneprzyrostywysokościciaławynosząw2.rż.–ok.12cm,w3.rż.–ok.8cm,amasyciała
odpowiednio2,5i2kg.Wyraźniemalejeilośćpodskórnejtkankitłuszczowej(dzieckoszczupleje),azwiększasięilośćtkankimięśniowej.Jesttoefektemzmniejszenia
sięłaknieniaorazzwiększeniaaktywnościruchowejwzwiązkuzrozwojemlokomocji.
Zmianywproporcjachciaładotycząwielkościikształtugłowy.Obwódgłowyw2.rż.zwiększasięprzeciętnieook.2cm,w3.rż.–omniejniż1cm(w1.rż.ook.
12cm).Efektemtegojestdalszezmniejszenietempawzrastaniamózgu.Wydłużająsiękończynydolne,pogłębiasięlordozalędźwiowa,brzuchjestuwypuklony.Zaczyna
sięzaznaczaćłukpodłużnystopy(zanikajątypowedlaniemowlątpoduszeczkitłuszczowenastopach).Wwiekuok.2,5rokukończysięwyrzynaniewszystkich20zębów
mlecznych.
Napoczątku2.rż.większośćdziecichodzisamodzielnie,alechódjestniepewny,nacałychstopach,zugięciemkończyndolnychwstawachbiodrowych
ikolanowych,„sztywny”,zakłócanyniewielkiminawetprzeszkodami(dzieckoczęstoupada).Stopniowodzieckodoskonalitęumiejętność,aok.18.mż.potrafijuż
biegaćitrzymanezarękęwchodzićnaschody,pokonującjepojednymstopniuidostawiającnogę.
Dzieckodoskonaliumiejętnościmanipulacyjne,którestopniowoprzekształcająsięwruchycelowe.Każdemuprzedmiotowi,którymdzieckomanipuluje,odpowiada
innyzespółruchów.Potrafibudowaćwieżęzklocków,narysowaćlinię,odwzorowujekoło,krzyż,przedukończeniem3.rż.rysujepostaćczłowieka–zgłową
isterczącymiodniejrękomainogami.Podejmujepróbysamoobsługi(jedzenie,picie,apotemubieraniesię).
Dzieckojestbardzoruchliwe,częstoprzerzucasięzjednejczynnościnadrugą,cechujejerozrzutnośćruchowa(włączaniedowykonaniajednejczynnościruchowej
wielugrupmięśni).Czerpieradośćzudanychczynnościruchowych.Naturalnanadruchliwośćsprzyjarozwojowiorazusprawnianiufunkcjiukładukrążenia
ioddechowego,zdobywaniunowychdoświadczeńruchowychipoznawczych.
Rozwijasięmowadziecka–zwiększasięzasóbsłów(ok.18.mż.dzieckoznaok.10słów);w3.rż.dzieckopotrafibudowaćprostezdaniaimówipłynnie.
Artykulacyjniemowajestjeszczeniedoskonała.Rozwójjejprzebiegabardzoindywidualnie.Uniektórychdziecizrozumiałemówieniemożebyćopóźnioneiposługująsię
onemową„własną”,dziecięcym„żargonem”.
1.4.4
Okresprzedszkolny
Okresprzedszkolnyobejmujetrzylatapoprzedzającenaukęwszkole,okresod3./4.do5./6.rż.Zagórnąbiologicznągranicętegowiekuprzyjmujesięwyrznięcie
pierwszegozębastałego(pierwszegotrzonowego–„szóstki”).Zwyklejestniąwiekrozpoczęcianaukiwszkole,któryulegazmianom.
Tempowzrastaniadzieckawyraźniesięzmniejsza.Roczneprzyrostywysokościciaławynosząśrednio6–8cm,amasyciała–ok.2kg.Dzieckojestszczupłe.
Proporcjeciałaulegająpewnymzmianom,wydłużająsiękończyny.Dziękirozwojowitkankimięśniowejzmniejszasięlordozakręgosłupalędźwiowegoiuwypuklenie
brzucha.Kształtujesiępodłużnyipoprzecznyłukstopy(zakończenieok.8.rż.),większośćdziecimazaznaczonąkoślawośćkolan(przyzwartychkolanachwyraźnyjest
odstępmiędzykostkamiprzyśrodkowymipodudzi).
Częśćtwarzowaczaszkirośnieszybciejniżczęśćmózgowa,poszerzająsięszczęki,costanowiprzygotowaniedowyrzynaniasięzębówstałych,którerozpoczynasię
odok.6.rż.
Dynamikarozwojumotorycznegodzieckajestduża.Opanowujepodstawoweumiejętnościruchowetypowedlaczłowiekadorosłego–swobodniechodzi,biega,
skacze,rzuca,chwyta,wspinasię,utrzymujerównowagę.Rozwijająsięumiejętnościsamoobsługi.Wiekok.5.rż.nazywanyjestwmotoryce„okresemzłotym”lub
„okresemrównowagiprzedszkolnej”.
Docharakterystycznychcechtegookresunależą:
silnapotrzebaruchu(„głód”ruchu)powodującaogromnąruchliwośćdziecka,zobszernymi(„rozrzutnymi”)ruchami;dzieckojestzdolnedosamoregulacjiwysiłku
(cozapobieganadmiernemuzmęczeniu),matrudnościwkoncentracjinajednejczynnościruchowejiniechęćdowykonywaniaczynnościdługotrwałych
imonotonnych,
zdolnośćdorównoczesnegoprzyswajaniakilkuumiejętnościruchowych,cosprzyjauczeniusięnp.jazdynarowerze,łyżwach,nartach,tańca,
dużaharmoniaruchu,płynnośćipoczucierytmuorazzwinność,
niedoskonałośćruchówmanualnych,powodującatrudnościwzawiązaniusznurowadełczyzapinaniuguzików,
ustaleniesięlateralizacji–większośćdzieciprzywyborzewiodącejkończyny(wrzutach,chwytachikopnięciu)preferujeprawąrękę/nogę,awzadaniu
zkalejdoskopem–okoprawe,
czerpanieradościzruchuiwłasnychosiągnięć,cosprzyjawielokrotnemupowtarzaniuczynnościruchowychiuczeniusięnowychumiejętności,
czerpaniewzorcówspołecznychwzakresieaktywnościfizycznejodosóbznaczących,któremogąmodelowaćzachowaniadzieckawtymzakresie,
początekdymorfizmupłciowegowzakresiezainteresowańruchowychisprawnościfizycznej,uwarunkowanegogłównieczynnikamikulturowymiiobyczajowością;
