Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
spożycie(recommendeddietaryallowance,RDA)–ok.1,17g/kgmc./dobęiwwieku10lat–1,1g/kgmc./dobę.
3.3
Zapotrzebowanienatłuszcze
Odok.25.tygodniażyciapłodowegodopierwszychmiesięcypourodzeniutrwagwałtownywzrostmózguludzkiego.OUNwykorzystujelipidydobudowyzarówno
strukturkomórkowych,jakimieliny.Zawierająoneaż60%lipidów.Tłuszczewżywieniuniemowlątidziecistarszychodgrywająwięcistotnąrolę.Nietylko
sądoskonałymźródłemenergii,lecztakżeważnymskładnikiembudulcowym.
Wskładtłuszczówwchodząkwasytłuszczowenasycone,nienasycone,fosfolipidyitriglicerydy.Wśródnienasyconychkwasówtłuszczowychczęśćstanowiątzw.
niezbędnenienasyconekwasytłuszczowe,któreniesąsyntetyzowaneprzezorganizmludzkiimusząbyćdostarczonewrazzpożywieniem.Należądonichm.in.kwas
linolowyiα-linolenowy,któresąprekursoramidługołańcuchowychwielonienasyconychkwasówtłuszczowych(longchainpolyunsaturatedfattyacids,LCPUFA),takich
jakkwasarachidonowy(arachidonicacid,AA),dokozaheksaenowy(docosahexaenoicacid,DHA)orazeikozapentaenowy(eicosapentaenoicacid,EPA).
Kwasα-linolenowy,eikozapentaenowyorazdokozaheksaenowynależądokwasówtłuszczowychn-3,kwaslinolowy–don-6.Źródłemkwasulinolenowego
sąnasiona,olejrzepakowyilnianyorazorzechywłoskie.OrganizmludzkimazdolnośćsyntezowaniazniegoDHAiEPA.Kwasytemogąteżbyćdostarczane
zpożywieniem,apodstawowymichźródłemsątłusterybymorskieiowocemorza.Dlaniemowlęciakarmionegopiersiąichźródłemjestteżmlekomatki.
Kwasytłuszczowen-6,będąceprekursoremeikozanoidów(prostaglandyn,leukotrienówitromboksanów),majądziałanieprozapalneiaterogenne.Natomiastkwasom
n-3przypisujesięrolęprzeciwzapalną,ograniczającąagregacjępłytekkrwiipoprawiającąprofillipidowy.ZnaczneilościLCPUFAobecnesąwtkancemózgowej,gdzie
wchodząwskładbłonkomórkowychneurocytów.
ZaleceniadotyczącezapotrzebowanianakwasytłuszczowezgrupyLCPUFAsątematemwieluopracowań.WPolscew2010rokuPolskaGrupaEkspertów
sformułowałazaleceniadotyczącewłaściwejpodażykwasówtłuszczowychomega-3uniemowlątidziecido3.rż.OkreślonozasadysuplementacjiLCPUFAwmleku
modyfikowanymdlaniemowląt(patrzrozdz.3.7.1„Mieszankipoczątkowe”)orazpodkreślono,żewprzypadkutakiegoskładumlekmodyfikowanychniemowlętanimi
żywioneniewymagajądodatkowejpodażytychkwasów,podobniejakniemowlętakarmionemlekiemmatki.Wprzypadkudziecido3.rż.zalecanespożyciekwasów
tłuszczowychomega-3określononapoziomie150–200mgnadobę.Przyczymudzieci,któreniespożywająregularnieryb,zalecasięsuplementacjętychkwasów.
Podażenergiipozabiałkowejztłuszczupowinnawynosić35–40%dladzieciw1–3rż.i30–35%dladziecistarszych,alezograniczeniempodażytłuszczów
zawierającychnasyconekwasytłuszczowe,kwasytłuszczowetyputransicholesterol.
3.4
Zapotrzebowanienawęglowodany
Zapotrzebowanieorganizmuczłowiekanawęglowodanyzależyodzapotrzebowaniakomórekmózgowychnaglukozę,gdyżjestonajegojedynymfizjologicznym
substratemenergetycznym.Zalecanespożyciewęglowodanówprzyswajalnychustalonona130g/dobędladzieci>1.rż.idorosłych.Węglowodanypowinnydostarczać
50–70%energii.Jedynieunajmłodszychniemowlątdo6.mż.zapotrzebowaniejestniższeiwynosi60g,costanowi40–45%energii(głównymjejźródłemwtymokresie
sątłuszcze).W2.półroczużyciazapotrzebowaniewynosi95gidostarcza45–55%energii.
Udzieciwokresieponiemowlęcymzalecanejestspożycieprzedewszystkimwęglowodanówzłożonychoniskimindeksieglikemicznym,natomiastniekorzystnyjest
udziałwdiecietzw.cukrówdodanych:mono-idisacharydów,obecnychwsłodkichnapojachisłodyczach.Cukryteniezawierajądodatkowychwartościodżywczych
wpostaciwitamin,mikro-imakroelementów,stanowiąźródłoniepotrzebnejzwykledodatkowejenergii,aichnadmiarwdieciezmieniametabolizmustroju,sprzyjając
rozwojowicukrzycytypuIIorazmiażdżycy.Ustalono,żeudziałmono-idisacharydówwdieciepowinienwynosićmaksymalnie10–20%ogólnejpuliwęglowodanów,
atzw.cukrówdodanychniewięcejniż10%.
3.5
Zapotrzebowanienawitaminyiskładnikimineralne
3.5.1
Zapotrzebowanienawitaminy
Żywieniezdrowegodzieckapowinnodostarczaćwszystkichwitamin.Wprzypadkuprawidłowozbilansowanejizróżnicowanejdietydodatkowasuplementacjawitamin
niejestuzasadnionazwyjątkiemwitaminyD,atakżeK(jedyniew1.dobieżycia).
WitaminaD.ProfilaktykaprzeciwkrzywiczaprowadzonajestwPolsceodkilkudziesięciulat.WzwiązkuztymkrzywicawynikającazniedoboruwitaminyD3
występujeniezmiernierzadko,tylkowprzypadkudziecizgrupryzyka.ZaleceniadotyczącewielkościdawekprofilaktycznychwitaminyD3zmieniająsię,grupą
szczególniezagrożonąniedoboremtejwitaminysąniemowlętakarmionepiersiązuwaginaniskiestężenietejwitaminywmlekuludzkim.Wskaźnikiemzaopatrzenia
organizmuwwitaminęDjeststężenie25-hydroksywitaminyDwsurowicy(25-(OH)D).Jejoptymalnestężenieudzieciwynosi20–60ng/ml(50–150nmol/l),
audorosłych30–80ng/ml(75–200nmol/l).DoprawidłowegorozwojuimineralizacjiukładuszkieletowegoniezbędnajestodpowiedniapodażwitaminyDiwapniaoraz
aktywnywypoczyneknaświeżympowietrzu.
Podstawowezapotrzebowanienawitaminyuniemowlątidzieciprzedstawionowtabeli3.2.
Tabela3.2.Zalecanapodażwitaminwposzczególnychgrupachwiekowych
witaminy
wiek
0–6miesięcy
400
6–12miesięcy
500(AI)
1–3lata
A
[µg]
B1
[mg]
B2
[mg]
B3
[mg]
B6
[mg]
Biotyna
[µg]
B12
[µg]
C
[mg]
D
[µg]
E
[mg]
K
[µg]
0,2
0,3
2
0,1
5
0,4
40
5
4
5
0,3
0,4
4
0,3
6
0,5
50
5
5
10
400(RDA)
4–6lat
450(RDA)
7–9lat
500(RDA)
10–18lat
600–900
0,5
0,5
6
0,5
8
0,9
40
5
6
15
0,6
0,6
8
0,6
12
1,2
50
5
6
20
0,9
0,9
12
1
20
1,8
50
5
7
25
1–1,2
1–1,3
12–16
1,2–1,3
25
1,8–2,4
50–75
5
10
40–65
