Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.4
Psychologicznadiagnozarozwoju
2.4.1
Diagnozapsychologicznaadiagnozamedyczna
Wpsychologiiklinicznejdzieckaniezdefiniowanojednoznacznie,czymsą„zaburzeniarozwoju”,aniniestworzonoobowiązującejklasyfikacjiformpatologii.Ocena
prawidłowegoizaburzonegorozwojupsychicznegozależyodprzyjętegoparadygmatu:
formypatologiiikryteriaocenymogąsięróżnićwzależnościodpodejściateoretycznegoiodwiekudziecka,
zaburzenierozwojumożesięodnosićdojednegolubróżnychobszarówfunkcjonowania,
czynnikiryzykazaburzeńimożliwościadaptacyjnedzieckasąinnewposzczególnychokresachrozwoju,
istniejąznaczneróżniceindywidualnepodatnościiodpornościnadziałanieczynnikówpatogennych.
Wsystemieopiekizdrowotnejnapotrzebyorzecznictwaorazstatystyki,psycholodzykorzystajązmedycznychklasyfikacjidiagnostycznych:
opracowanejprzezŚwiatowąOrganizacjęZdrowiaMiędzynarodowejKlasyfikacjąChoróbiProblemówZdrowotnychICD-10(InternationalClassification
ofDiseases),
klasyfikacjidiagnostycznejzaburzeńpsychicznychirozwojowychwokresieniemowlęctwaiwczesnegodzieciństwaDC:0–3R,
opracowanejprzezAmerykańskieTowarzystwoPsychiatryczneklasyfikacjizaburzeńpsychicznychDSM(DiagnosticandStatisticalManualofMentalDisorders;
aktualnieDSM-V).
Posługiwaniesięprzezpsychologówdiagnoząmedycznąstwarzawpraktycewieleproblemównaturymetodologicznej.Diagnozamedycznaipsychologicznapowstały
bowiemnagruncieróżnychnaukowychparadygmatówiróżniąsięwzakresierozumieniapatologiiipodejściadoleczenia.
Różnicesąnastępujące:
Wprzeciwieństwiedoobiektywnego,biomedycznegoparadygmatudiagnozowaniabadaniepsychologicznematakicharakter,żedzieckowpływanawynikibadania.
Daneuzyskanewwynikubadaniapsychologicznegosąinterpretowanewkontekścieindywidualnym,anietylkostatystycznym,gdyżistniejeznaczneindywidualne
zróżnicowaniewzakresiepodatnościiodpornościnapatogenneczynnikiorazwzakresieadaptacjiimożliwościkompensacji.
Celembadaniapsychologicznegoniejestdiagnozanozologiczna,aleopisindywidualnychproblemówipostawieniehipotezwyjaśniającychmechanizmichpowstania.
Indywidualnapatologiajestrozumianajakowyrazzaburzeńcałegosystemuinterakcjidzieckaześrodowiskiemżyciaizotoczeniemspołecznym.
Każdadiagnozaikażdainterwencjawstosunkudodzieckaodnosisięrównieżdojegoopiekunówiniepowinnasięodbywaćbezichudziału.
2.4.2
Narzędziaocenyrozwojuametodydiagnozypsychologicznej
Diagnozapsychologicznaiwynikającazniejinterwencjapowinnysięopieraćnapełnymzrozumieniuzjawiskrozwojowych.Umałychdzieciłatwiejdokonaćoceny
wieloaspektowej(tzw.ocenyrozwojupsychoruchowego),ustarszych,>2.–3.rż.,zwyklezawężasięobszardiagnozowaniadojednejsferylubkonkretnegoproblemu,
dobierającnarzędziadiagnostycznedocelubadania(tab.2.2).Naprzykładprzypodejrzeniuzaburzeńpoznawczychpsychologwzależnościodwiekudziecka
isformułowanychpytańbadawczychmożewybraćtechnikędoocenydojrzałościumysłowejdzieckalubskalęinteligencjialboposłużyćsięnarzędziemdodiagnozowania
uszkodzeńmózgu.Należypamiętać,żediagnoza,atymbardziejprognozowanienapodstawiepojedynczegowynikubadaniamająograniczonąwartość.
Tabela2.2.Podstawowemetodydiagnozypsychologicznejdzieci
Psychologicznemetodydiagnozyklinicznej
Wywiadpsychologiczny
Wywiaddiagnostycznyzrodzicami
Wywiadkliniczny
Wywiadmożemiećformęswobodnejlubustrukturalizowanejrozmowyzmierzającejdopotwierdzenia/wykluczenia,czydzieckospełniakryteria
określonegozaburzenia
Obserwacjapsychologiczna
Swobodnaobserwacjawybranychaspektówzachowania
Obserwacjauczestnicząca
Skaleobserwacyjne
Wideorejestracja
Technikiprojekcyjnedobadaniaobrazurzeczywistości
Zperspektywydziecka(relacjimiędzyludzkich,potrzeb
iemocji)
Skalerozwojowe
RysunekRodziny
ZaczarowanaRodzina
TestDomDrzewoCzłowiek
NiedokończoneOpowiadania
ZdaniaNiedokończonewgKostrzewskiego
TestZdańNiedokończonychRottera
TestApercepcjiTematycznej(theChildren’sApperceptionTest,CAT),dladzieciwwieku3–10lat
CAT-A–wersjazpostaciamizwierząt
CAT-H–wersjazpostaciamiludzi
Scenotest(testGerdhildvonStaabs)
Standardowemetodybadaniawybranychaspektówrozwoju
Skalarozwojupsychomotorykidzieckawwieku0–3latBrunet-Lzine
DziecięcaSkalaRozwojowa(DSR),od2.mż.do3.rż.
Skaleinteligencji
Niewerbalnetestyinteligencji
SkalaTermanaiMerrilldobadaniainteligencjidladzieciwwiekuod2lat
SkalaInteligencjiWechsleradlaDzieci(theWechslerIntelligenceScaleforChildren,WISC-R),dladzieciwwieku6–16lat
TestMatrycRavena(TMK),wersjadladzieciwwieku4–10lat
TestMatrycRavena,wersjastandardowaod6lat
TestCOLUMBIA,dladzieciwwieku4–10lat
