Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Rozwójfizycznyorazmotorycznydzieciimłodzieży
BarbaraWoynarowska
1.1
Rozwójosobniczy–podstawowepojęcia
Termin„rozwój”oznaczazmianęwczasielubproceszmian,składającysięznastępującychposobieetapów.Zmianymogąprzebiegaćwkierunkupozytywnym(rozwój
progresywny,postęp),negatywnym(rozwójregresywny,inwolucja)lubulegaćzatrzymaniu(stabilizacja).
Wrozwojuczłowiekawyróżniasię:
rozwójfilogenetyczny(rodowy,filogeneza,antropogeneza)–wieloetapowyprocesewolucyjny,sięgającywgłąbdrzewarodowegossaków,
rozwójosobniczy(ontogenetyczny,ontogeneza)–proceszmianzachodzącychodpoczęciadośmierciczłowieka.
Rozwójosobniczyjestgenetyczniezaprogramowanym,złożonym,wieloetapowymprocesemzmianilościowychijakościowych,dokonującychsięwcałymżyciu
człowieka,odzapłodnieniakomórkijajowejprzezplemnikażdośmierci.Wpiśmiennictwieanglojęzycznymużywasiędwóchokreśleń:growth–zwiększaniesię
rozmiarówciała,idevelopment–całokształtrozwojuwewszystkichsferach.Mimowielubadańwiedzaomechanizmachrządzącychrozwojemosobniczymczłowieka,
zwłaszczamechanizmachprocesuwzrastania,jestniekompletna,wciążpozostajewielepytań,naktóreniemaodpowiedzi.
1.1.1
Sferyrozwojuiichwzajemnyzwiązek
Zewzględunazłożonośćrozwojuczłowiekawyróżniasiękilkajegosfer:
rozwójbiologiczny–zmianywrozmiarach,budowie(rozwójmorfologiczny)ifunkcjachorganizmu(rozwójfizjologiczny),
rozwójpsychiczny–zmianyfunkcjiiczynnościpsychicznych,
rozwójspołeczny–zmianyrólspołecznychirelacjizinnymi,
rozwójseksualny–zmianyseksualnościczłowieka.
Sferytesązesobąwzajemniepowiązane–wyróżniasięrozwójpsychomotoryczny,psychoseksualnyipsychospołeczny.Zaburzeniawjednejsferzerozwojumogą
powodowaćzakłóceniawinnychsferach.Naprzykładotyłości(najczęstszezaburzenierozwojufizycznego)mogątowarzyszyćnieprawidłowościwrozwojumotorycznym
(obniżonasprawnośćfizyczna),psychicznym(niskiepoczuciewłasnejwartości),społecznym(odrzucenieprzezrówieśników)iseksualnym(poczuciemałej
atrakcyjności).
1.1.2
Dojrzałość
Wewszystkichsferachrozwojudzieckozmierzadodojrzałości/dorosłości,czylistanu(zbiorucech),jakimpowinnacharakteryzowaćsięosobadojrzała/dorosła.Toefekt
końcowyróżnorodnychprocesówrozwojowychdokonującychsięwdzieciństwieimłodości(wdwóchpierwszychdekadachżycia).Zdefiniowanietego,cooznacza
dojrzałośćwodniesieniudokażdejzesferrozwoju,niejestłatwe.
Dojrzałośćbiologicznaoznaczaosiągnięcie:
ostatecznychrozmiarówiproporcjiciała(dojrzałośćmorfologiczna),
funkcjinarządówiukładówtypowychdlaczłowiekadorosłego(dojrzałośćfizjologiczna),
motorycznościtypowejdlaosobydorosłej–kobietylubmężczyzny(dojrzałośćmotoryczna),
zdolnościdotworzeniakomórekrozrodczych,zapłodnienia,audziewczątdonoszeniaciąży(dojrzałośćpłciowa).
Dojrzałośćpsychicznaobejmujesferęintelektualną,emocjonalnąimoralną.Wjejokreślaniubierzesiępoduwagęróżnekryteria,m.in.:
odpowiedzialnośćzaswojeczyny–wgpolskiegoprawadorosłyjestczłowiek,któryukończył18lat,
zdolnośćdokontrolowaniazachowańiemocji,
umiejętnośćpodejmowaniadecyzjiwważnychsprawach,dokonywaniawyborów,
autonomię.
Dojrzałośćspołecznajesttozdolnośćdo:
odgrywaniarólspołecznychwrodzinieispołeczeństwie,
dobregokomunikowaniasięzludźmi,
zarobkowania,utrzymaniasiebieirodziny.
Dojrzałośćseksualnajestto:
