Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
Żywieniedziecizdrowych
MieczysławaCzerwionka-Szaflarska,IngaAdamska
Prawidłoweżywieniezapewniadzieckudobrystanzdrowiaijestnajwłaściwszymsposobemprofilaktykiwieluschorzeń.Wokresiepłodowyminiemowlęcymdochodzi
doprogramowaniasięmetabolizmudziecka,dojrzewająistotnedlażycianarządy,wtymOUN.Składnikidietydziecka,takiejakbiałka,tłuszcze,węglowodany,mikro-
imakroelementyspożywanewnieprawidłowychproporcjachiilościmogąprowadzićdozaburzeńrozwojowychichorób.Żywnośćdladziecipowinnabyćodpowiednio
dobranapodwzględemjakościorazilości,urozmaiconaiakceptowanaprzezniepodwzględemsmaku.Powinnazapewnićprawidłowewzrastanie,zapobiegać
niedoborom,atakżechronićprzedchorobamicywilizacyjnymi,takimijakchorobyukładukrążenia,alergiczne,metaboliczneczynowotworowe.
Wieleorganizacjiświatowychieuropejskichzajmujesięprawidłowymżywieniem.Najważniejszeznichto:KomisjaŻywieniaŚwiatowejOrganizacjiZdrowia
(FAO/WHO),EuropejskiUrząddosprawBezpieczeństwaŻywności(EuropeanFoodSafetyAuthority–EFSA),KomisjaŻywieniaAmerykańskiejAkademiiPediatrii
(AAP),EuropejskieTowarzystwoGastroenterologii,HepatologiiiŻywieniaDzieci(EuropeanSocietyforPaediatricGastroenterology,HepatologyandNutrition
–ESPGHAN).
Zaleceniażywieniowesąwciążaktualizowanewwynikustaleprowadzonychbadańklinicznychidoświadczalnych.Wśladzamiędzynarodowymiustaleniamipolscy
eksperciopracowaliobowiązująceobecniewytycznecodożywieniadzieciwPolsce.Dotycząonezapotrzebowanianaenergięorazposzczególneskładnikiodżywcze(tab.
3.1).
0–6miesięcy
6–12miesięcy
rok–3lata
4–6lat
7–9lat
10–12lat
13–15lat
Tabela3.1.Średniezapotrzebowanienaskładnikiodżywczeorazenergięprzyumiarkowanejaktywnościfizycznej
Wiek
92(385)
78(333)
83(350)
74(311)
67(278)
57(238)
48(202)
♀
kcal(kJ)/kgmc./dobę
Energia
63(263)
57(238)
♂
1,52
1,6
0,97
0,84
0,84
0,84
0,84
♀
g/kgmc./dobę
Białko
0,84
0,84
Płeć
♂
27
31
39
54
70
82
95
♀
Tłuszcze
g/dobę
93
117
♂
60
95
130
130
130
130
130
♀
Węglowodany
g/dobę
130
130
♂
3.1
Zapotrzebowanieenergetyczne
Zapotrzebowanieenergetyczne,atakżesposóbwykorzystaniaenergiisąróżneudzieciwposzczególnychokresachrozwojowych–zależąodaktywnościmetabolicznej,
wzrostuiaktywnościruchowej.Poszczególnetkankiinarządycharakteryzujeróżnetempowzrostu,azadziałanieczynnikaszkodliwego,np.niedożywieniabiałkowego,
wtzw.okresiekrytycznymmożeprowadzićdopowstanianieprawidłowejichstrukturybądźfunkcji.DlaOUNokreskrytycznyprzypadanapierwsze2latażycia.
Uprzeciętnegodzieckawwiekudo3.mż.naaktywnośćruchowązużywanejestok.28%energii,naproceswzrostu–27%,anaaktywnośćmetaboliczną–45%.
W7.–12.mż.wydatekenergetycznynawzrostzmniejszasiędo5%,anaaktywnośćruchową–zwiększasiędo50%.Częśćenergiizużywanajesttakżewprocesach
trawieniaitermoregulacji,atakżezwydalaniemmoczuikału.Nadmiardostarczanejenergiimagazynowanyjestwtkancetłuszczowej.
Zapotrzebowanieenergetyczneniemowlęciawprzeliczeniunakgmasyciaław1.półroczużyciajestwyższeniżwkolejnychmiesiącachżycia,dladzieckaw1.mż.
wynosi103–109kcal/kgmc./dobę,w11–12mż.wynosi77–79kcal/kgmc./dobę.Obniżeniezapotrzebowaniaenergetycznegow2.półroczuwiążesięzezmniejszeniem
tempawzrostuprzystosunkowoniedużejjeszczeaktywnościfizycznej.Udziecka2–3-letniegozapotrzebowanieenergetycznewynosiok.83kcal/kgmc./dobę.
Wnastępnychlatachzalecasięstopnioweobniżaniewskaźnikadook.50kcal/kgmc./dobęmiędzy13.a15.rż.
3.2
Zapotrzebowanienabiałko
Spożytezpokarmembiałkoulegastrawieniudomałychpeptydówiaminokwasów,następniejestwchłanianeiwykorzystywanewróżnychnarządachdosyntezybiałek
strukturalnych,licznychbiałekfunkcjonalnychorazjakomateriałenergetyczny.Normyspożyciabiałkabyłyisąprzedmiotemlicznychdyskusjinaukowych.Obecne
wynikibadańwskazująnakoniecznośćobniżeniaspożyciabiałkaprzezniemowlętaidziecistarsze.Nadmiernespożyciebiałkamabowiemniekorzystnywpływ
naparametryprzemianybiałkowej–dochodzidowzrostustężeniamocznikawekrwi,występujewzmożonewydalanieazotucałkowitegozmoczemorazpodwyższenie
stężeniawiększościaminokwasów.Nadmiarbiałkawdieciestymulujewydzielaniehormonuwzrostuorazinsulinopodobnegoczynnikawzrostu,awkonsekwencji
proliferacjękomórekizwiększeniemasytkankitłuszczowej.
Określajączapotrzebowanienabiałko,należyuwzględnićjegoróżnąwartośćodżywczą,któraokreślonajestwskaźnikiemchemicznym(chemicalscore,CS),składem
aminokwasowym(aminoacidscore,AASc)orazwskaźnikiemwykorzystaniabiałkanetto(netproteinutilization,NPU).Idealnymbiałkiemjestbiałkozawartewmleku
kobiecymzewzględunawyjątkowyskładaminokwasowy,najlepsząprzyswajalnośćoraznajwiększąwartośćodżywczą(NPU=100%).
Zapotrzebowanienabiałkojestróżneizależyodwiekudzieckaorazwartościodżywczejpodawanegobiałka.Białkopowinnodostarczaćniemniejniż5%iniewięcej
niż15%dobowejenergii.Zgodniezzaleceniamipolskichgrupekspertówopublikowanymiw2012rokuprzezInstytutŻywnościiŻywieniawystarczającespożyciebiałka
(adequateintake,AI)dladzieciw1.półroczużyciapowinnowynosić1,52g/kgmc./dobę,w2.półroczu–1,60g/kgmc./dobę,wwieku13–36miesięcyzalecane
