Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3)interoreceptory(wisceroreceptory)–położonewnarządachijamachciała,odbierają
znichwrażeniabóluiinnedoznaniapokrewne,zmianychemiczne,
4)telereceptory–zlokalizowanewściśleokreślonychmiejscach,odbierająinformacje
odległe(receptorynarząduwzroku,częściślimakowejnarząduprzedsionkowo-ślima-
kowego,narządupowonienia).
Uważasię,żekażdemurodzajowibodźcaodpowiadaswoistyreceptoridrogadośrodkowa
(zwykletrójneuronalna),wielejednakzjawiskdotyczącychczuciamożnawytłumaczyć,uwzględniając
innąteorię,mówiącąonieswoistymprzewodzeniuinformacji.Wtedyichsiła,czasdziałaniaiobszar
pobudzeniastanowiąoostatecznejoceniewnaszejświadomości.Wielewskazujewciążjednaknato,
iżklasycznepodejściedozagadnieńczuciamanadalswojeuzasadnienie.Dalszerozważaniabędą
prowadzonenapodstawietegowłaśniemodelu.
Drogiczuciapowierzchownegoigłębokiego
Pierwszyneurondrógczuciapowierzchownegoigłębokiego(ryc.5.6)znajdujesięwzwo-
jachmiędzykręgowychlubzwojachnerwówczaszkowych(V,VII,IX,X).Komórkarzekomojedno-
biegunowaoddajejednąswojąwypustkędoreceptoraobwodowego,drugazaśzmierzadoIIneuronu
tejdrogi.WypustkaIIneuronuzkoleiprzebiegaprzezpieńmózguwewstędzeprzyśrodkowejiłączy
sięzIIIneuronem(zawszezlokalizowanymwewzgórzu,wjądrzebrzusznymtylno-bocznym).
Projekcjewzgórzowe,przechodzącprzeztylnąodnogętorebkiwewnętrznej,docierajądokory
czuciowej,znajdującejsięwobrębiezakrętuzaśrodkowegoitylnejczęścipłacikaokołocentralnego
(pola1.,2.,3.wgBrodmanna–zob.ryc.5.3).Takijestogólnyschemat,istniejąjednakistotneróżnice
wzależnościodunerwianegorejonuciała(zakresunerwieniardzeniowegolubczaszkowego)irodzaju
przewodzonegoczucia.Itak:
1)drogiczuciapowierzchownegotułowiaikończynwnikajądordzeniakręgowegokorze-
niamitylnymi,aIIneuronlokalizujesięwrogachtylnychrdzenia;wypustkatejkomórki
przechodzinadrugąstronępoprzezspoidłoprzednieipodążakuwzgórzuwsznurze
przednimrdzeniadrogąrdzeniowo-wzgórzowąprzednią(tadrogaprzewodziwra-
żeniadotykuiucisku)lubwsznurzebocznymdrogąrdzeniowo-wzgórzowąboczną
(bóliczucietemperatury);przezpieńmózgudrogiteprzebiegająwewstędzeprzy-
środkowej,
2)wypustkaIneuronudrogiczuciagłębokiegownikarównieżdordzenia,lecz–niekrzy-
żującsię–podążawsznurachtylnychkugórzepęczkiemsmukłym(dlakończyndolnych
idolnejczęścitułowia)ipęczkiemklinowatym(dlakończyngórnychigórnejczęści
tułowia);tam,wrdzeniuprzedłużonym,wobrębieopuszkiznajdujesięIIneurontej
drogi,odpowiedniowjądrzesmukłymiklinowatym;wypustkitychkomórekkrzyżują
sięipodążająwobrębiewstęgiprzyśrodkowejwkierunkuwzgórza;ponadto,szcze-
gólneznaczeniemafakt,żedrogiczuciagłębokiegoprowadzątakżeczęśćwrażeńdotyku
iucisku(podwójnadrogaczuciadotykuiucisku!),szczególnietychsubtelniejszych(czu-
cieepikrytyczne),
3)dwaneuronydladrógczucianerwówczaszkowychlokalizująsięwodpowiednichjądrach
czuciowych,przyczymkomórkitedlazmysłusmaku(włóknann.VII,IX,X)tworzą
wspólnągrupę–jądropasmasamotnego.
Objawamiuszkodzeniaposzczególnychelementówukładuczuciamogąbyć
oczywiściezaburzeniapostrzeganiawszystkichrodzajówbodźców.Możliwesą
więcizolowaneubytkidoznańdotykowych,bólowychlubwibracji,alerównieżtakie,
którełącząwsobiezaburzeniaczuciaróżnejmodalności.Przyczymnależyzaznaczyć,
żedotyk,zuwaginapodwójnądrogęprzewodzeniaosiowego,wuszkodzeniurdzenia
lubpniamózgupodlegazaburzeniomrzadziejniżpozostałerodzajeczucia.Przer-
waniekonkretnejdrogianatomicznejbędziesięwiązałozeszczególnymupośledze-
niemtegorodzajuczucia,którebyłoprzezniąprzewodzone.Drogitemogązostać
uszkodzonenaróżnympoziomie.Odmiennezatembyćmogąiprzyczyny,ikonsek-
wencjetegostanu:
76
