Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wpolachnajwiększegoobciążaniastawuinajwyż-
biegnąskośniedopunktówzakotwiczeniadlagłębo-
szychciśnieńwewnątrzstawowych.Szczególnąbudo-
kichwłókienkości.Włóknapowierzchownetworzą
węmakośćleżącapodchrząstkąstawową,tzw.kość
ciągłągranicęwbezpośrednimpołączeniuzokostną.
podchrzęstna.
Włóknagłębokiewbezpośrednimprzyczepiewięza-
Międzychrząstkąstawowąakościąpodchrzęstną
dłaprzechodząprzezwarstwynajpierwniezwap-
znajdujesięwarstwazwapniałejchrząstki,wktórej
niałej,apotemzwapniałejchrząstkiwłóknistejprzy-
kolagentypuIIjestsilnieprzesyconyhydroksyapaty-
legającejdokości.Czynnośćwięzadełpolegana
tami,alezawierakomórkimetabolicznieaktywne.
wzmacnianiutorebkistawowej,stabilizacjistawu
Zwapniałachrząstkamożedziałaćjakoźródłowap-
(przytrzymywaniustawuwprawidłowympołożeniu,
nieniaśródchrzęstnegoiremodelowaniapłytkipod-
hamowaniunadmiernychruchów,przeciwdziałaniu
chrzęstnej.
oddalaniusięodsiebiekońcówstawowych).
Płytkapodchrzęstna,naktórejleżyzwapniała
chrząstka,jestcieńszaniżkośćkorowawwiększości
miejscizawierazmiennąliczbędojrzałychukładów
Haversa.Systemyteprzebiegająrównolegleraczej
509
dopowierzchnistawuniżdodługiejosikości.Ich
znaczenieczynnościowepoleganaamortyzowaniusił
oddziałującychnapowierzchniestawowe.
Łąkotki
Wiekokreślazarównoskładmacierzyzewnątrz-
komórkowej,jakdystrybucjęchondrocytówiichod-
Łąkotki(menisci)sątookrągłe,owalnelubpół-
powiedzinaczynnikizewnętrzne,takiejakcytokiny.
księżycowatetwory,grubszenaobwodzie,cieńsze
Zczasemchondrocytywwarstwiepowierzchownej
wczęściśrodkowej.Sąonezbudowanezchrząstki
znikają,niekiedyzwiększasięichliczbawgłębszych
włóknistej.Łąkotkisąwsuniętemiędzyprzeciwległe
warstwach.Wmiaręstarzeniasięustrojuulega
chrząstkistawoweiczęściowodzieląstawnakomory
zmniejszeniuilośćwodywmacierzyizawartośćbi-
lubpiętra.Wpatologiistawówpraktyczneznaczenie
glykanuorazodpowiedniowzrastają:sztywnośćuci-
mająłąkotkiwstawachkolanowych(przejmują50%
skowachrząstki,zawartośćdekorinu,uszkodzenie
obciążeńdziałającychnatenstaw).Łąkotki,podob-
proteolitycznewiązańbiałkowychizawartośćhialu-
niejakchrząstkistawowe,sąprzeważniebeznaczy-
ronianówomniejszejdługościłańcuchów.
niowe,alewmiejscupołączeniazkościązaopatrzone
Wykazano,żeIl-1iTNF-Ooddziałująznaczniena
sąwzaskakującobogatąarkadęnaczyniową;niezna-
chrząstkęstawową,hamującsyntezęproteoglikanów
leziononatomiastnaczyńchłonnych.Włąkotcekola-
ipobudzającdegradacjęproteoglikanówmacierzy.
nanocy-imechanoreceptorysąrozmieszczoneza-
Wrażliwośćludzkiejchrząstkistawowejnawymie-
równowtrzonie,jakrogachprzednichitylnych,dla
nionecytokinyzmniejszasięzwiekiem.Insulinopo-
sygnalizowaniadziałańekstremalnychsiłuciskuoraz
dobnyczynnikwzrostu(IGF-1)uważanyjestzapod-
rozciągania.
stawowegomediatorawzrostuchrząstki,chociażjego
Odżywianienastępujeprawdopodobniezpłynu
efektywnośćzczasemspada.Inneczynnikiwzrostu
stawowegolubprzezdyfuzjęzesplotównaczynio-
(EGF,FGF,TGF-B)potęgująwpływIGF-1nasynte-
wychobecnychwprzylegającejkościalbotorebce
zęproteoglikanów.
włóknistej.PrzeważającymtypemkolagenujesttypI,
stanowiący60–90%stałychczęściorganicznych.
Proteoglikanystanowiąmniejniż10%suchejmasy
chrząstki,awśródglikozaminoglikanówsągłównie
508
siarczanychondroitynyisiarczandermatanu,podczas
gdysiarczankeratanuwystępujetylkowniewielkiej
Więzadła
ilości.Chrząstkawłóknistałąkotekmaznaczniewol-
niejszymetabolizmniżstawowachrząstkaszklista.
Rolałąkotekpoleganaamortyzacjiwstrząsów,
Więzadła(ligamenta)zbudowaneztkankiłącznej
stabilizacjistawówiwłaściwymrozkładziesiłdziałą-
włóknistejzbitejtworząpołączeniamiędzykośćmi.
jącychnapowierzchniestawowe.
Składająsięzwłókienkolagenowychzatopionychra-
zemzfibroblastamiwmacierzyproteoglikanów.Ko-
mórkiukładająsięwszeregimiędzypęczkamiwłó-
kienkolagenowych(główniekolagenutypuI).Miej-
scaprzyczepuwięzadełdokościmogąbyćpośrednie
lubbezpośrednie.Teostatniesączęstszeicharakte-
ryzująsięwystępowaniemwłókienSharpeya,które
98
