Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
601
Wprowadzenie
Zadaniemukładuodpornościowegojestrozpozna-
nieorazeliminacjazagrażającychorganizmowipato-
genówiichproduktów,zrównoczesnymzachowa-
niemwłasnych,zdrowychkomórekistruktur.Odpo-
wiedźimmunologicznaprzebiegawtrzech,kolejno
posobiewystępującychfazach.Wfazieinicjacjina-
stępujerozpoznaniezagrożeniaiuruchomienieopty-
malnych,zależnychodrodzajupatogenu,mechani-
zmówwrodzonychinabytych.Wfazieefektorowej
aktywowanekomórkiukładuodpornościowegoeli-
minująpatogeny,ichproduktyorazzainfekowaneko-
mórki.Wfaziewygaszaniaodpowiedźimmunolo-
gicznajestwytłumiana,alepozostajeponiejślad
wpostacidługożyjącychlimfocytówpamięciimmu-
nologicznej.
Prawidłowofunkcjonującyukładodpornościowy
sprawnierozpoznajepatogenyiskuteczniejeelimi-
nuje,awielemechanizmówzapewniautrzymanie
autotolerancji.Mimotowpewnychsytuacjachme-
chanizmyimmunoregulacyjnemogądziałaćniewła-
ściwieidochodzidoodpowiedziimmunologicznejna
własneantygeny.Każdeztychzaburzeńmoże
wkonsekwencjiprowadzićdoautoagresji,towarzy-
szącejwieluchorobomreumatycznym.
602
Uwarunkowania
genetyczne
60201
Głównyukładzgodnościtkankowej
Głównyukładzgodnościtkankowej(MHC–ma-
jorhistocomatibilitycomplex)jestzespołempolimor-
ficznychgenów,którekodująbiałkaopodstawowym
znaczeniuzarównowfazieinicjacji,jakifazieefek-
torowejodpowiedziimmunologicznej.Uczłowieka
nosionnazwęukładuHLA(humanleukocyteanti-
gens)iobejmujeponad100genównachromoso-
mie6,którewystępująwwieluodmianachzwanych
allelami.ZestawwszystkichallelicząsteczekHLA
występującyudanegoosobnikanosinazwęhaploty-
pu.GenyukładuHLAsązgrupowanew3regionach
ikodująbiałka,wśródktórychwyodrębniasię:czą-
steczkiklasyI(HLA-A,-Bi-C),klasyII(HLA-DP,
-DQi-DR)orazklasyIII(np.składnikidopełniacza
C2,C4iczynnikB,czynnikmartwicynowotworów
–TNF,białkaszokucieplnego–HSP).Cząsteczki
klasyIwystępująnapowierzchniwszystkichkomó-
rekjądrzastych.CząsteczkiklasyIIwystępująprzede
wszystkimnakomórkachprezentującychantygen,ale
ichekspresjajestzwiększanai/lubindukowanapod-
czasodpowiedziimmunologicznej(głównieprzezin-
terferonY,IFN-Y).Obatypycząsteczekbiorąudział
wprezentacjiantygenulimfocytomT.Pomiędzyre-
gionamiDPiDQznajdująsięlicznegeny,których
produkty(TAP1i2–białkatransportującepeptydy
dosiateczkiśródplazmatycznej,LMP2i7–białka
związanezproteasomem)uczestnicząwprzetwarza-
niuiprezentacjiantygenówprzezcząsteczkiHLA
klasyI.WregionieIznajdująsiętakżegenykodują-
cenieklasycznecząsteczkiHLAklasyI,ważne
wnadzorzeimmunologicznym(HLA-E,-G,-F,
MICA,MICB).
Kombinacjeokreślonychalleliróżnychgenów
częstoniesąprzypadkowe.Różnicemiędzyprzypad-
kową(spodziewaną)astwierdzanąrzeczywiścieczę-
stościąkombinacjiallelinazywasięniezrównoważe-
niemsprzężeń.Możebyćonododatnie(współwy-
stępowanieczęstszeodspodziewanego)lubujemne
(współwystępowaniemniejczęsteodprzypadkowe-
go).Jeżeliniezrównoważeniesprzężeńdotycznywie-
lualleligenówleżącychoboksiebie,totakiukładna-
zywasięnrozszerzonymhaplotypem”.Obazjawiska
występująwróżnychchorobachreumatycznych.
60202
Prezentacjaantygenów
przezcząsteczkiHLA
CząsteczkiHLAklasyIiIIwiążąpeptydyantyge-
nowe,powstającepoenzymatycznejdegradacjianty-
genubiałkowego.Zadegradacjęantygenuodpowie-
dzialnesąproteazyobecnewkomórceprezentującej
antygen(APC–antigenpresentingcell).Antygeny
endogenne,syntetyzowanewewnątrzAPC(wko-
mórkachzakażonychwirusemsątogłówniebiałka
wirusowe,wkomórkachniezakażonych–różnebiał-
kawłasne),sąwcytoplazmietrawionenafragmenty,
następnietransportowaneprzezbiałkaTAPdosia-
teczkiśródplazmatycznej,gdziełącząsięzcząstecz-
kamiHLAklasyI.Natomiastantygenyegzogenne
(główniebakteryjne,aletakżeautoantygenyuwolnio-
nezróżnychkomórekorganizmuipochłonięteprzez
APC)sądegradowaneproteolityczniewendoso-
mach.Takżewendosomachodbywasięwiązanie
peptydówantygenowychdocząsteczekHLAklasyII.
Dziękitemudrogiodpowiedzialnezaprezentacjęan-
ZABURZENIAIMMUNOLOGICZNEWPATOGENEZIECHORÓBREUMATYCZNYCH103
