Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.4.Epidemiologiakliniczna
45
nychnarzędzijestm.in.skalaBODE(B
MI-
wskaźnikmasyciała,Obstruction
-
stopieńobturacjidrógoddechowych
,
Dyspnea
-
duszność
,
ExerciseCapacity
-
tolerancjawysiłku)służącaszacowaniuczasutrwaniażyciaporozpoznaniu
przewlekłejobturacyjnejchorobypłuclubskalaSCORE(SystematicCoronary
RiskEvaluation-skala
ocenyryzykasercowo-naczyniowego)
służącapredykcji
powikłańmiażdżycy.
Wocenieskutecznościmetodterapeutycznychrzadkokorzystasięzobser-
wacyjnychbadańanalitycznych,zewzględunaograniczonąkontrolęwszystkich
czynnikówistotnychdlaostatecznegoefektutestowanejterapiiiniepewność
odnośniedozasadnościporównań.Temankamentyeliminujeszczególnapostać
eksperymentalnegobadaniaanalitycznego,znanajakoklinicznekontrolowane
badanierandomizowane(randomizedcontrolledtrial,RCT).Jesttostandardo-
wenarzędziewocenieskutecznościterapii,realizowanejakobadanieprospek-
tywne,wktórymdobrzezdefiniowanichorzy(jednoznaczne,ściśleprzestrzegane
kryteriawłączeniaiwyłączenia)sąprzydzielanimetodąlosową(randomizacja)
dogrupyterapeutycznejlubkontrolnej.Randomizacjamazapewnićnajlepsze
zmożliwychpodobieństwoobugruptak,abyocenianeefektyterapeutyczne
możnabyłopowiązaćztestowanąterapią,anieprzypisywaćewentualnemu
udziałowiinnychczynników.Badanizgrupykontrolnejotrzymujątzw.placebo
albokonwencjonalnąterapię.Wobugrupachoceniasięprzebiegchorobyiwynik
terapiinapodstawietzw.punktówkońcowych(np.normalizacjaaktywności
danegoenzymuwskaźnikowego).Spełnienieprecyzyjnychiczęstorygorystycz-
nychkryteriówwłączeniaiwyłączeniaprzywymoguuzyskaniazgodybadanych
naudziałweksperymencieskutkujezwyklemałąliczbąbadanychwpojedynczej
próbieklinicznej.Wzwiązkuztym,abyzapewnićmożliwośćuogólnianiawyni-
ków,prowadzisięzwyklerównoległebadaniawieloośrodkowe,realizowanena
podstawiejednego,ściśleprzestrzeganegoprotokołu.Jegoistotnymelementem
jestwymógtzw.zaślepieniabadania-anichory,aniopiekującysięnimzespół
(wtymosobarejestrującawynikterapii)niemainformacjiotym,doktórejgrupy
należyuczestnikbadania.Przedstawionymodeljestpodstawowymschematem
postępowania.Istniejewielemodyfikacjikontrolowanegobadaniarandomizowa-
nego,przyczymzewzględunajegoceliznaczeniewynikuwszystkieschematy
orazcałyprocespostępowaniasąprzedmiotemszczegółowychregulacji,wtym
prawnych.
Wocenieprzydatnościtestówprzesiewowychwykorzystujesięmetodysto-
sowaneprzyoceniewiarygodnościnowychtestówdiagnostycznych.Testyprzesie-
woweniesątestamidiagnostycznymiwścisłymrozumieniutegopojęciaidlatego
kryteriaichocenyniesątożsamezkryteriamiklinicznymi.Przedewszystkimtest
przesiewowystosujesięjednorazowo,wzwiązkuzczymjegoczułośćipowtarzal-
nośćsądominującymiwartościami.Podrugie,testówprzesiewowychużywasię
wprogramachpopulacyjnychobejmującychdużezbiorowości.Ztegowzględu
testprzesiewowypowinienbyćdodatkowoprostywaplikacjiiakceptowalny
przezbadanych,atakżetani.Wreszcie,testprzesiewowypowinienbyćstosowany
wodniesieniudochorób,którekwalifikująsiędobadańprzesiewowych(znaczenie
okresuprzedklinicznego,możliwośćskutecznejterapiiitp.).Badaniaepidemiolo-
gicznesąniezbędnedoocenyskutecznościtestówprzesiewowych,wwarunkach
charakteryzującychrealiapopulacyjnychprogramówprofilaktycznych.
