Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
3.Główneczynnikiwarunkującezdrowieinajważniejszeczynnikiryzykachorób
Przedmiotemniniejszegorozdziałusąpodstawoweelementypromocjizdro-
wia,rozumianejakogłówneczynnikiwarunkującezdrowie(społeczeństwaijed-
nostki)lubnajważniejszeczynnikiryzykarozwojuchorób.
Punktemwyjściasąstatystykiwskazującenagłówneprzyczynytzw.zgonów
przedwczesnych(tj.przed65.rokiemżycia).
Należądonich:
•paleniepapierosów-przedwczesnezgonyspowodowaneprzeztennałógsta-
nowiąokoło18%wszystkichzgonówwcałejpopulacji;
•nieprawidłowadietaibrakaktywnościfizycznej-przedwczesnezgonyspowo-
dowanetakimzachowaniemstanowiąokoło15%wszystkichzgonów;
•nadużywaniealkoholu-przedwczesnezgonyspowodowaneszkodliwymwpły-
wemalkoholustanowiąokoło3,5%wszystkichzgonów;
•wypadkidrogowe-sąodpowiedzialneza2%wszystkichzgonów.
Wartozauważyć,żegdybyprzyjąćniecotylkoszerszągranicęprzedwczesne-
gozgonu(np.70lat),podanestatystykibyłybyjeszczebardziejpesymistyczne.
Biorącpoduwagęfakt,żeistniejąjeszczeinne,możliwedouniknięciaprzyczyny
zgonów,możnastwierdzić,iżodpowiednistylżyciajestwstaniezapobiecponad
40%przedwczesnychzgonów.Małojestlekówcharakteryzującychsiępodobną,
anawetzbliżonąskutecznością.
Wdalszejczęścirozdziałuomówionezostaną:
•paleniepapierosów;
•brakaktywnościfizycznej;
•nadużywaniealkoholu;
•ryzykownezachowaniaseksualne.
Niekorzystnywpływotyłości(którasamatraktowanajestjakochoroba)na
zdrowiezostanieopisanywpodrozdzialenOtyłość”.
3.3.Paleniepapierosów
3.3.1.Ryshistoryczny
RytuałżucialiścitytoniuznanybyłIndianomamerykańskimirozprzestrzeniałsię
wEuropiewepocewielkichodkryćgeograficznych.Użycienikotynywpostaci
papierosówrozpowszechniłosięnaświeciewciąguostatnich150lat,przybierając
wXXwiekurozmiarynajwiększejwhistoriiludzkościepidemii.
Niespaloneliścietytoniuzawierająpsychoaktywną,powodującąuzależnienie
substancję,jakąjestnikotyna,orazinnezwiązkitoksyczneikancerogenne,powo-
dującechorobydziąsełinowotworyjamyustnej.
Natomiastpaleniepapierosa,któryzawierarozkawałkowaneliścietytoniu
orazróżneinnesubstancjedodawanewprocesieprodukcji,powodujepowstanie
tlenkuwęglaorazokoło4tys.innychzwiązków,zktórychwiększośćmadziałanie
toksyczne.Wszystkieone,łącznieznikotyną,zawartesąwdymietytoniowym.
Dymwytworzonywnastępstwiepaleniacygaritytoniufajkowegocharak-
teryzujesięodczynemzasadowym,coułatwiawchłanianienikotynyprzezbło-
nęśluzowąjamyustnejwstopniusatysfakcjonującymosobyuzależnioneodtej
substancji.Dlategopalaczcygaralubfajkinieodczuwapotrzebynzaciąganiasię”
iwprowadzeniadymudopłuc.Narażonyjestzatemgłównienamiejscowedzia-
łaniedymutytoniowegowobrębiejamyustnejigórnychdrógoddechowych.
