Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanDuława
ROZDZIAŁ3
GŁÓWNECZYNNIKIWARUNKUJĄCEZDROWIE
INAJWAŻNIEJSZECZYNNIKIRYZYKACHORÓB
Wprowadzenies.17
•
Prewencjapierwotnas.17
•
Paleniepapierosóws.18
•
Ryshistorycznys.18
•
Epidemiologia
s.19
•
Interakcjedymutytoniowegozlekamis.21
•
Papierosyozmniejszonejzawartościsubstancjismolistychinikotyny(tzw.
light)s.21
•
Alternatywnesposobypaleniatytonius.22
•
Papieroselektroniczny(e-papieros)s.22
•
Zaprzestaniepalenias.23
•
Nadużywaniealkoholus.24
•
Picieryzykownes.24
•
Picieszkodliwes.25
•
Uzależnienieodalkoholus.25
•
Epidemiologia
s.26
•
Postępowaniezchorymnadużywającymalkoholus.26
•
Chorobywywołaneprzezalkohols.27
•
Podsumowanies.30
•
Aktywnośćfzycznas.30
•
Rodzajewysiłkufzycznegoizaleceniadotyczącejegostosowanias.31
•
Korzyścizdrowotnewysiłku
fzycznegos.31
•
Działanianiepożądanewysiłkufzycznegos.32
•
Podsumowanies.32
•
Ryzykownezachowaniaseksualnes.33
3.1.Wprowadzenie
Wyróżniasiętrzyrodzajeprewencji:pierwotną,wtórnąitrzeciorzędową.Prewen-
cjapierwotnamanacelueliminowanielubminimalizowanieczynnikówryzyka
chorób.Prewencjawtórnapoleganawczesnymwykrywaniuchoróblubstanów
przedchorobowych,podczasgdyprewencjatrzeciorzędowa-nazapobieganiu
rozwojowipowikłańchorobyjużwystępującej.Przedmiotemniniejszegorozdziału
sąnajważniejszeelementyprewencjipierwotnej.
Medycynaprewencyjnastałasięwostatnichkilkudziesięciulatachbardzo
ważnymelementemcodziennejpraktykilekarskiejiprzyczyniłasiędoznacznego
wydłużeniażycialudzkiegoipoprawystanuzdrowiaspołeczeństwa.Wprawdzie
należyonadopodstawowychzadańzdrowiapublicznego(zob.rozdział4)jed-
nakjejpraktyczneznaczeniedlazdrowiakonkretnego,pojedynczegopacjenta
jestniedoprzecenienia.Powinnazatembyćczęściąmedycynyklinicznej,czyli
postępowaniakażdegolekarzapraktyka,niezależnieodspecjalności.Szczególna
odpowiedzialnośćwtymzakresiedotyczylekarzyrodzinnychipozostałychlekarzy
tzw.pierwszegokontaktu.
Szacujesię,żeokoło50%czynników,odktórychzależyzdrowiespołeczeń-
stwa,acozatymidzie-pojedynczegoczłowieka,dotyczystylużycia.Niewłaściwe
(niezdrowe)zachowaniasąprzyczynątakwieluchorób,żedopodstawowychobo-
wiązkówlekarzanależyciągłeprzypominaniepacjentomotymfakcie,zachęcanie
ichdozdrowegostylużyciaiudzielanieimwszelkiejmożliwejpomocywtym
zakresie.Nawetjeśliwwiększościprzypadkówjesttozadaniebeznadziejne,warto
zwrócićuwagę,żelekarzczęstopodejmujeheroicznepróbyratowaniachorych,
którychszansepowodzenianieprzekraczająkilkuprocent.
3.2.Prewencjapierwotna
Prewencjapierwotnaobejmujeprotekcjęzdrowiaipromocjęzdrowial
Naprotekcjęzdrowiaskładasięochronaprzedchorobamizakaźnymi(np.
przestrzeganiezasadhigieny,szczepieniaochronne),dbałośćośrodowisko,prze-
strzeganiezasadbezpieczeństwa(np.ruchudrogowego,wpracy)orazwłaściwa
organizacjapomocydoraźnejwsytuacjachzagrożeniażycia.