Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zeSkrzywdzonymiiponiżonymiorazWspomnieniamizdomu
umarłychstanowiądowódniebywaleintensywnejpracytwórczej
niedawnegokatorżnika.Prawdziwymjednakdowodemmożliwości
Dostojewskiegostajesiępierwszezjegopowieściowycharcydzieł
–Zbrodniaikara(1866).
Zabójstwolichwiarkidokonaneprzezbyłegostudenta
Raskolnikowastanowizewnętrznąkanwęintrygifabularnej.Będąc
synteząelementówpoetykipowieścikryminalnejipowieści
grozy[7],jestrównocześnieZbrodniaikaranajmocniejzewszystkich
„petersburskich”utworówDostojewskiego,osadzonawrealiach
miastanadNewąorazRosjilatsześćdziesiątych.Natym
specyficznymitakprecyzyjnieodtworzonymtleDostojewskistawia
fundamentalneiwciążaktualnekwestieludzkiejegzystencji:
związkuszlachetnychcelówinieszlachetnychśrodkóworaz
podziałuludzinawybitnychi„materiałhistoryczny”.
Powieśćjestrelacjąozbrodniarzuukaranymwyrzutamisumienia,
jegomoralnymupadkui„zmartwychwstaniu”orazrefleksją
onieredukowalnościczłowiekadowarunkówiśrodowiska,
odrogachdochodzeniadoprawdy,dostępnejnierozumowi,lecz
„sercowemu”poznaniu.
„Pięknodoskonałe”.„Głównamyślpowieścitoprzedstawienie
człowiekadoskonałego.Niemaodtegonictrudniejszego
naświecie,szczególnieteraz”(28–II,251)[8]–pisałDostojewski
napoczątku1868rokuonowejpowieści,którejtytułbrzmiał
–Idiota.Tytułowy„idiota”,wwariantachbrulionowychokreślany
przezautora„księciemChrystusem”,książęLewMyszkin,jest
personifikacjądobraidealnego.W„normalnym”ludzkimświecie
musiokazaćsięjednakidiotą.Wszystkiejegopróbyłagodzenia
konfliktów,harmonizowaniastosunkówmiędzyludzkichkończąsię
niepowodzeniem.Czyjednakklęskadobraizwycięstwozłamogą
być,jaktosugerujewiększośćinterpretatorówpowieści,dowodem
bezwartościowościdobra?NowatorstwoDostojewskiegopolega
właśnienabrakurozstrzygnięćjednoznacznych.
Powieść-ostrzeżenie.Opublikowanenapoczątkulat
siedemdziesiątychBiesypowstałypodwrażeniemwydarzenia
autentycznego.Autoraporuszyłainformacjaozabójstwie
dokonanymnamłodymstudencieprzezrewolucyjnąorganizację
ZemstaLudu,kierowanąprzezSergiuszaNieczajewa,jedną
znajbardziejzłowrogichisymbolicznychpostacirosyjskiejhistorii.
