Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
fatalnyitragicznyrozwójsytuacjiponosirównieżDostojewski.
Przegranywyścig.OstatnielatapanowaniaAleksandraIIbyły
dramatycznymwyścigiemzczasem.„Konstytucję”Loris-Mielikowa
ogłoszono29stycznia1881,adzieńwcześniejzmarłDostojewski,
natomiastmiesiącpóźniej,1marca1881roku,powiódłsiępiąty
zamachnacara:AleksanderIIzginąłodbombyrzuconejprzez
PolakaIgnacegoHryniewieckiego.Loslibralnychreformzostał
przesądzony.Śmierćpisarzazaoszczędziłamukrachunadzieioraz
goryczyspełnieniasięnajgorszychprzeczuć,jakieformułował
wBiesach.
NiepowodzeniereformLoris-MielikowaisukcesKomitetu
WykonawczegoNarodnejWoli,który26sierpnia1879wydał
wyrokśmiercinacara,złożyłysięnanajgorszyzmożliwych
scenariuszyrozwojusytuacji.Wefekciekumulacjisprzeczności
poobustronachzwyciężyłyorientacjeekstremistyczne,niweczące
możliwościewolucjipokojowej.
Powolność„rewolucjiodgórnej”skłoniłaniecierpliwych
przeciwnikówcaratudowybraniadrogi,którejefektemstałsię
terrorrewolucyjnylat1879–1881.Dostojewskiznadzwyczajnym
przejęciemobserwowałeskalacjęobustronnejprzemocy,nietracąc
nadzieinaowo„spełnieniesię”ideałubraterstwachrześcijańskiego,
czemudałwyrazwBraciachKaramazow.
PremierąprzemocybyłzamachWieryZasulicz,która
zpoczątkiemroku1878ciężkoraniłagubernatoraPetersburga.Sąd
przysięgłychuniewinniłterrorystkę,coilustrowałoówczesny
rosyjskiparadoks:samowolaaparatubiurokratycznegoiniezawisłe
sądownictwo.Dostojewskibyłnaprocesie,obserwowałteż
entuzjazmpublicznościpoogłoszeniuwerdyktukońcowego.
CzynczłonkiniNarodnejWolistałsięzachętądlainnych.
ZabójstwoszefaIIIOddziałuŻandarmerii,gen.Mikołaja
Miezencowa,dwamiesiącepóźniej,likwidacjaprowokatorów
iszpiclioznaczałynowyetapprzemocy.Jegoukoronowaniemstało
sięcarobójstwo.
Celeiśrodki.DlaDostojewskiegobyłytowydarzeniatym
tragiczniejsze,iżzamachowcówtrudnobyłozaliczyćdogrupy
„biesów”spodznakuamoralnegonihilistyPietruszy
Wierchowieńskiego.Dlaautorabyłooczywiste,iżzarównoZasulicz
czySiergiejKrawczyński(zabójcaMiezencowa)toludzie
świadomieryzykującyżyciedlasprawy,niezaś–jakpróbowałaich
