Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
palącegoheretykówniemogęuznaćzamoralnego,ponieważnieuznajętezy,
iżmoralnośćtozgodazprzekonaniemwewnętrznym[...]Moralnywzóriideał
mam,toChrystus.Pytam:czyspaliłbyonheretyków?Nie.Awięcpalenie
heretykówtopostępekniemoralny(27,56).
Toopiniaznotatek-tezDostojewskiegodoostatniejedycji
Dziennikapisarza(1881).Tamżeuwaga:„Moralnejesttylkoto,
cozgadzasięzwaszympoczuciempięknaiideałem,wktóry
jewcielacie”.Etykawtensposóbidentyfikujesięzestetyką,
akryteriumetycznegopięknabyłdlaDostojewskiegozawsze
Chrystus.WsłynnymfragmencielistudoNataliiFonwizinej
zOmskapisał:
jeślibyktośmidowiódł,żeChrystusjestpozaprawdąirzeczywiścieokazałoby
się,iżprawdajestpozaChrystusem,bardziejchciałbympozostać
zChrystusem,aniżelizprawdą(28–I,176).
Prawdawtymkontekścietooczywiściewynikoperacji
rozumowej(naukowej),jednakżeautorlisturozumowiniewierzy
itemusceptycyzmowipozostajewiernydokońca.
Awięckryteriumetycznymniemożebyćwierność
przekonaniom,gdyżtemusząbyćweryfikowane.Przelewaniekrwi,
niemoralnesamowsobie,zawszebyłopoczątkiemeskalacji
zbrodni,prowokującniekończącesięzabijanieludzi.Terroryzm
rosyjskibyłdzieckiem„nihilistycznegomoralizmu”[16].Dostojewski
pragnąłgorąco,byrozwójwypadkówwjegoojczyźniepotoczyłsię
wzgodziezwartościamichrześcijańskimi.Niemiałzastrzeżeń
wstosunkudoreformAleksandraII,leczcałościowamodernizacja
systemuwedługwzorcaliberalnegobyładlańniedoprzyjęcia.
Raczejbyłzatrzeciądrogą,czymśwrodzaju„socjalizmu
rosyjskiego”(27,19).
Pierwszeobjawyuznania.OdDziennikapisarzazlat1876–
1877jegopopularnośćstalewzrastała.Główniedlatego,żepisał
otym,cointeresowałowieluRosjan.Bogactwotematów,różny
kaliberspraw,odpublicystycznychdofilozoficznych,powodowały,
iżkażdyznajdowałtudlasiebiecośinteresującego.Emocjonalne
zaangażowanieautorawroztrząsanekwestie,żarliwawiara
wposłannictwoRosji,jakiemaonadospełnieniawśródnarodów
