Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Legendaniejestjednakprognoząpesymistyczną.Mizeria
człowieka,udręczonegowolnościąiposzukującegoulgi
woportunizmiekonsumpcyjnym,niejestjegostanemnormalnym.
Inkwizytorniemawięcracji.Doświadczeniehistorycznedowodzi,
iżopiumchlebaziemskiegoniedziaławiecznie,oczymświadczy
klęskaideologicznychsystemówpodkoniecXXstulecia.Człowiek
niejestwięcwstaniezapomnieć,pocożyje.Niedobrawolność
iprzymusowedobroniejestwyboremnieuchronnym.
VIII.„SPEŁNISIĘ?!...”
„Sprzeciwiwyjaśnienie”.PracującnadBraćmi
Karamazow,autorstopniowodochodziłdowniosku,iżbędzie
tojegopowieśćostatnia,stanowićwięcmusipodsumowaniejego
stanowiskanietylkowkwestiachfilozoficznych,lecztakżetejwizji
Rosji,jakawynikałazwyznawanegoprzezeńsystemuwartości.
Zależałomuwobectegonabardzoklarownymwykładzieswych
przekonań,choćtopragnieniekolidowałozwieloznacznąwymową
jegotwórczościartystycznej.
TroskęszczególnąautoraBraciKaramazowbudziłaksięgapiąta
(Proicontra).Conajmniejdwuznacznysenswypowiadanych
tumyśliookrucieństwieiniesprawiedliwości„bożego”świata
powinienuzyskaćrównepodwzględemsiłyargumentacyjnej
przeciwstawienie.Autorwiedziałotym,utwierdzałygoteżwtej
świadomościpierwszesygnałyczytelników.Jedenznich,Konstanty
Pobiedonoscew,polekturzeksięgipiątejniekryłzaniepokojenia:
„Małoczytałempodobniesilnychrzeczy–pisałdoDostojewskiego.
–Czekamtylko,skądbędziesprzeciwiwyjaśnienie,alesięjeszcze
niedoczekałem”(30–I,315).
Mimozapewnieńadresata,iżtakąodpowiedziąbędzieksięga
szósta(Rosyjskimnich),„sprzeciwiwyjaśnienie”wniejnie
nastąpiły,ponieważpapierowepouczeniaZosimywżadnejmierze
niemogłystanowićprzeciwwagidlaargumentówiprzeżyćIwana.
Jeszczerazmiałosięokazać,iżważniejszeniżodpowiedźjestsamo
postawieniezagadnienia.Przypadektenjestrównieżilustracją
polifonicznejtechnikipowieściowej,którąDostojewskiwprowadzał
doliteratury.Polegałaonanapełnej„wolnościsłowa”,
dopuszczeniudogłosuwszystkichracjiistanowisk,często
sprzecznychzpoglądamiautora[72].Wtensposóbdziełoliterackie
