Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
świadectwodefekturozumują„zasilającego”.Niebezpieczeństwo
„złego(niewłaściwego)odczytania”myślijestnajczęściej
wmontowanewsamątęmyśl.
„Przedlogiką...”.SynowiestaregoKaramazowatworządwie
przeciwstawnepary:Iwan–SmierdiakoworazDymitr–Alosza.
Iwanczujeodrazędolokaja,aleciągniegodońnieokreślona,
tajemnasiła.Ona„wielepiej”,tak,anieinaczejrozdzielającrole.
Lokajnieukrywadezaprobatydlakrajuurodzenia.„CałejRosji
nienawidzę”(V,2)–powiada.Tokolejnyargumentnarzecz
ideowegopokrewieństwabraci,wszakświatopoglądIwanamateż
nierosyjskirodowód.
CharakterIwanajestzamknięty,AloszyiDymitra–otwarty.
WprawdzieIwanwyznajemiłośćdo„rozwijającychsięnawiosnę
lepkichlisteczków”,błękitnegonieba,gotówkochać„cały
wszechświat”,deklarujeprzywiązaniedożycia,alewszystkototrąci
retorykąintelektualisty,odbierającegoświatniespontanicznie,lecz
przezfiltrmózgowejspekulacji.Nadrefleksjaczynigoślepym
nawielesprawoczywistych.Samtootwarcieprzyznaje:
imgłupiej,tymbliżejsednarzeczy.Imgłupiej,tymjaśniej.Głupotajestjasna
iniewymyślna,rozumzaśwykręcasięizasłania,rozumjestpodły,głupotazaś
uczciwaiprosta(V,3).
TojedenznajpopularniejszychmotywówuDostojewskiego.
WZbrodniikarze,wpostaciachRazumichinaiśledczegoPorfirego
Pietrowicza,potwierdzonazostałatezaowyższości„żywegożycia”
nadspekulacjamiintelektu.WMłodzikunatomiastjestmowa
o„strasznejteoretycznościinieznajomościświata”(13,329),
przyczyniewiększościnieporozumieńinieszczęść.
Nicdziwnego,iżIwanodczuwagorycz.Nieprzyjmujeświata,
nieakceptuje„porządkuwszechrzeczy”,gdyżnaplanpierwszy
wysuwasięuniego„logika”oraz„istota”.WzwiązkuztymAlosza
przypominamu,iżżycietrzebapokochać„bardziejniżjegoistotę”,
„przedlogiką”.Onabowiem,jakikażde„euklidesowe”myślenie,
formalizuje,deformujeświat,atomizujegoidzieli,dlategodla
Iwanażyciejesttakokaleczoneifragmentaryczne.Zjego
„poematu”wynikaniekłamanypodziwdlaChrystusa,alenie
dostrzegaGowświecie,dlategopozbawionyjestonsensu.
„Wcierpieniuszczęściaszukaj...”.OdwrotnieDymitr.Jako
