Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
objętościutworubyłajegoniezwykłapopularnośćwśród
czytelnikówwmiarędrukuposzczególnychczęści.Trzyostatnie
księgi(Chłopcy,BratIwanFiodorowicz,Pomyłka
sądowa)Dostojewskinazwie„drugąkulminacją”,ponieważitu
pojawiasięwieleproblemówokapitalnymznaczeniu.Podkoniec
życiacorazwiększejdoniosłościnabierajądlańkwestietakniegdyś
dręcząceBielińskiegoi,wobecnarastającychniepokojów
politycznych,loswspółczesnejmłodzieży.Równieważną,
bouwikłanąwzasadniczedylematyfilozoficzne,okazałasięsprawa
determinizmu,nieoczekiwanieuaktualnionaprzezśmierć
francuskiegouczonegoClaude’aBernardawr.1878,oczym
szerokopisałaprasarosyjska.WBraciachKaramazowznalazłyteż
odbiciedyskusje,toczącesięwrosyjskichśrodowiskach
intelektualnychwokółrozprawyWłodzimierzaSołowjowaKryzys
filozofiizachodniej.Przeciwkopozytywistom(1874).Tenznakomity
debiutwielkiegorosyjskiegomyślicielaoznaczałzwrotwfilozofii
rosyjskiej,wktórejodtądcorazsilniejbędąpodważanedogmaty
racjonalizmu,materializmuorazpretensjepopularnegowRosji
heglizmudotraktowaniawytworówoperacjilogicznychjako
zjawiskobiektywnych.
Realizmdetali.NiebywaleabsorbującadlaDostojewskiegostała
siępracanadkształtemartystycznympowieści,troskaożyciową
ipsychologicznąwiarygodnośćkażdegoszczegółu,sceny,epizodu.
Zbierawięcautorinformacjenatemattego,jakbyliubrani
gimnazjaliściwokresie,gdyrozgrywasięakcjapowieści(księga
Chłopcy),troszczysię,abyopisprocesuMitibyłidealniezgodny
zliterąobowiązującychprzepisówipraktykąsądowniczą.Dotego
dochodzipostaćdiabłatowarzyszącegoIwanowi.Chodziłonietylko
oto,bypartieprzedstawiającehalucynacjebohaterabyły
sugestywne,aleiwiarygodnepodwzględempsychiatrycznym.
Znówkonsultacjeuspecjalistówilicznelektury.Sama„emanacja”
Iwanamiałabyćwyposażonawcechyprzeciętnegośmiertelnika
zarównowsensiewygląduzewnętrznego,jakiwewnętrznej
pospolitościosobnikaniczymniewyróżniającegosięodotoczenia.
Awięcnieefektownydemon,leczprozaicznydiabeł„moralny”.
Dwiepowieściczyjedna?Wewstępiedopowieści
(Odautora),cytującjakomotto24wersetzEwangeliiświętego
Janaoziarniepszenicznym,Dostojewskistwierdza,wdwóch
powieściachpostanowiłprzedstawićżyciorysswegobohatera