Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
człowiekaniewykształconegoniestaćgooczywiście
na„światopogląd”.Światjestwnimsamym,jegonamiętnejnaturze
iniepohamowanychżądzach.Niematujednak„piekielnego
chaosu”,jakuIwana,lecz„galimatias”,pokora,świadomość
własnejułomności.Dlategoniemagotowychteoriinatematżycia,
leczzdumiewasięjegotajemnicami.Dymitrtopołączenie
„najgłębszejhańby”i„hymnu”nacześćStwórcy.Powiada:
Jestemmożeprzeklęty,jestemmożenikczemnyipodły,aleniechmiwolno
będzieprzycisnąćustadoskrajuszaty,wktórąprzyobleczonjestmójBóg;
możewtejsamejchwiliidęzadiabłem,przecieżjestemsynemTwoim,Panie,
ikochamCiebie,iczujęradość,bezktórejświatbynieistniał(III,3).
TojemuskładagłębokiukłonZosima,czującwnimprzyszłe
wielkiecierpienie.Dymitrbędzieprzykłademrealizacjiprzesłania
starca:„wcierpieniuszczęściaszukaj”(II,7).Niewdumie
zarozumiałegoumysłu.
„Robaczalubieżność...”.ZmysłowośćDymitraniejest
lubieżnościąojca,pogrążonegowrozpuście.Tożyciejestdowodem
degradacjiczłowieczeństwa.Produktem„ubocznym”naturystarego
KaramazowajestbękartSmierdiakow,zktórymIwanpodświadomie
czujepokrewieństwo.Awięclubieżnośćposiadadalekoidące
niszczącekonsekwencje[53].
Dymitrniejest,jakojciec,ilustracjąautodestrukcyjnejsamowoli,
jego„niepohamowane”skłonnościmająprzecieżhamulce.Niezabił
ojca,choćtozapowiadał.Logicznieipsychologiczniepowinien
tobyćaktnieuchronny,skutekniepohamowanejodrazyfizycznej,
jakączułwobecojcaiświadomościwyrządzonejmuprzezniego
krzywdy.Ajednakpowstrzymałsię.Przykładempodobnej
samokontrolijestjegoszlachetnezachowaniewobecKatarzyny
Iwanownejpodczasjejpierwszejuniegowizytyorazdziwna
historiazpółtoratysiącemrubli,którychniewydał,choć,mimo
wszelkiegoprawdopodobieństwa,wielokrotniepowinienbyłzrobić
jeszczeprzedwizytąwMokrem[54].
„Padłnaziemię...”.Aloszanatlepozostałychbracijest
osobowościąharmonijnieintegralną.Niemożnazapominać,
iżmimopodobieństwadoksięciaMyszkina(Idiota)miałbyć,wedle
pierwotnegozamiaruautora,„wielkimgrzesznikiem”.Podobniejak
Dymitrjestświadomkaramazowowskiegofatalizmu,„rumienisię”,
