Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gdybratrelacjonujemuswojepodbojeerotyczne,przyznającwręcz:
„jestemtakisamjakty”(III,4).Tokolejnydowódświadomości,
iżwywodzisięztegosamegopnia,copozostalibracia[55].
Aloszajestjednak,obokZosimy,postaciąkreowanąwedług
tradycjiżywotówświętych[56],stądwięcsymbolizujepozytywne
wartościpowieściwsłowach,czynachigestach.Księgasiódma
opisujewielkieoczekiwaniamnichównacudpośmiercistarca.
Toilustracjapsychologii,októrejmówiłInkwizytor.Słabiludzie
wymagająnaoczności,namacalnegopotwierdzeniaswejwiary.
Aloszateżuległpsychozie.Aletylkonamoment,iztejpróby
wyszedłsilniejszy.SenoKanieGalilejskiejtozapowiedź
podniosłegowydarzenia.„Padłnaziemięjakosłabymłodzieniec,
apodniósłsięjakoniezłomnywojownik”(VII,4).
CharakterystycznadlaDostojewskiegoscena.Ukazujeona
związekbohaterazglebą,tj.zludem-narodemrosyjskim.Jak
mitologicznyAnteusz,czerpiącysiłęzMatki-Ziemi,takkażdy
Rosjanindziękiwięzizglebąojczystązachowywałzdrowie
duchoweiwniejznajdowałochronęprzedszkodliwymi
wpływami[57].
Sofizmaty„ekscentryka-paradoksalisty”doprowadziły
godoklęski,ponieważnegacjaBogatoodrzucenieżycia.
LogicznymskutkiemtejpostawyjestsamobójstwoSmierdiakowa.
VII.„WIELKIINKWIZYTOR”
„Strasznaskamielina”.KsięgapiątaBraciKaramazowto,poza
Notatkamizpodziemia,najdobitniejszecredofilozofiiautora.Mamy
tutajkulminacjęideowychifabularnychwątkówpowieści,dającą
genialnywglądwproblemludzkiejwolnościijejuwarunkowań.
Subiektywnyzamiarautorskirozszedłsiętujednakzobiektywną
wymowąnajważniejszegofragmentuksięgipiątej–„poematu”
Iwana.Dostojewskiemuchodziłogłównieorozprawę
znienawistnymkatolicyzmem,powstałonatomiastcośoniebywałej
głębi:wielkidyskursowielkościinędzyczłowieka,owarunkach,
wktórychtracionswąwolnośćlubjązachowuje.Genialnyartysta
zwyciężyłzacietrzewionegopublicystę.
Najpierwokwestii,którastałasiębezpośrednimbodźcem
powstaniaLegendy,mówiącejotym,jakchrześcijaństwozachodnie
